Gerda Weissmann-Klein

---

Losy podczas II wojny światowej

Gerda Weissmann-Klein urodziła się w połowie lat 20. XX wieku w Bielsku, mieście na Śląsku, które wówczas należało do Polski, a obecnie jest znane jako Bielsko-Biała. Jej ojciec, Julius, zarządzał fabryką futer, podczas gdy matka, Helene, dbała o dom. Życie Gerdy uległo dramatycznej zmianie 3 września 1939 roku, kiedy to do miasta wkroczyły wojska niemieckie, co wkrótce doprowadziło do włączenia go w granice III Rzeszy. W tym czasie ojciec Gerdy, Julius, był po przebytej chorobie serca, co skłoniło rodzinę do pozostania w Bielsku mimo poważnych zagrożeń.

Wkrótce po inwazji, Weissmannowie zostali zmuszeni do życia w piwnicy swojego własnego domu. Na początku lat 40. XX wieku, w okresie między 1941 a 1942 rokiem, rodzina została przesiedlona do getta, które utworzono w wschodniej części miasta. Po likwidacji getta, rodzice Gerdy zostali deportowani do Auschwitz, a sama Gerda trafiła do obozu przejściowego, z którego skierowano ją do Groß-Rosen. W tym czasie przebywała w czterech podobozach: Bolkenhain (Bolków), Märzdorf (Marciszów), Landeshut (Kamienna Góra) oraz Grünberg (Zielona Góra).

29 stycznia 1945 roku miała miejsce jeszcze jedna tragiczna odsłona jej życia — wraz z grupą 4000 kobiet, Gerda wyruszyła w przerażający 350-kilometrowy marsz śmierci przez Saksonię i Czechy, w trakcie którego wiele więźniarek zmarło z głodu, na skutek zimna i brutalnych działań ze strony nazistów. W tym tragiczny wydarzeniu straciła swoją najlepszą przyjaciółkę, Ilse.

Uwolnienie przyszło w maju 1945 roku, gdy amerykańscy żołnierze dotarli do południowoczeskich Volarów. Wśród nich był porucznik Kurt Klein, niemiecki uchodźca, który uciekł przed nazistowskim reżimem do Stanów Zjednoczonych, podczas gdy jego rodzice tragicznie zginęli w Auschwitz. Gerda i Kurt zakochali się w sobie nawzajem, zaręczając się we wrześniu 1945 roku, a rok później zawarli związek małżeński w Paryżu.

Po wojnie

Po zakończeniu II wojny światowej Gerda Weissmann-Klein i jej mąż osiedlili się w Kenmore, w pobliżu Buffalo, w stanie Nowy Jork. Para doczekała się trójki dzieci: Leslie, Vivian i Jamesa, a także ośmiorga wnucząt. W Stanach Zjednoczonych aktywnie zaangażowała się w różnorodne działania charytatywne, a także zaczęła dzielić się swoją historią. Niedługo potem przeniosła się do Arizony.

W 1957 roku opublikowała swoją najznamienitszą książkę – autobiografię All But My Life, która doczekała się 63 wydań i jest wciąż wykorzystywana w szkołach oraz na uniwersytetach. Na podstawie tej książki powstał w 1995 roku nagrodzony Oscarem film dokumentalny Ocalona pamięta (One Survivor Remembers).

Losy wojenne Weissmann zostały również ukazane w filmie Świadectwo (Testimony), który jest częścią stałej ekspozycji Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie. Od 1997 roku była aktywną członkinią Rady Prezesów tego muzeum.

Przez sześć dekad występowała przed młodzieżą w każdym z 50 stanów USA, a także odwiedziła wiele krajów, przekazując swoje przesłanie nadziei, miłości i tolerancji. Spotkała się z wybitnymi postaciami, takimi jak Golda Meir, Menachem Begin, Eleanor Roosevelt, Harry Truman oraz Bill Clinton. W uznaniu jej osiągnięć pojawiła się, obok takich osobistości jak F.D. Roosevelt, M.L. King i R. Reagan, na okładce prestiżowego podręcznika The Americans wydanego przez McDougall-Littell.

Na zaproszenie ONZ, 27 stycznia 2006 roku, wygłosiła przemówienie podczas pierwszych obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Wyróżniono ją także w 1996 roku Izraelską Nagrodą Lwa Judy, a w 2010 roku prezydent Barack Obama odznaczył ją Medalem Wolności za nieustanne propagowanie nauk o sile i miłości w trudnych chwilach.

W 2008 roku Gerda założyła organizację pozarządową Citizenship Counts, której celem jest podnoszenie świadomości studentów na temat praw i obowiązków obywatelskich oraz zachęcanie ich do angażowania się w działalność społeczną.

Kluczowym momentem w jej życiu było wyzwolenie przez przyszłego męża, Kurta Kleina, oraz przebieg ich znajomości aż do ślubu w 1946 roku. Z tą historią występowała w popularnych programach telewizyjnych, takich jak Oprah Winfrey Show, 60 Minutes oraz CBS Sunday Morning. W 2001 roku opublikowali wspólnie książkę The Hours After: Letters of Love and Longing in War’s Aftermath, będącą wzruszającym zbiorem ich korespondencji po zakończeniu wojny, co przyniosło im zaszczyt otrzymania doktoratu honoris causa z Chapman University.

---

Oceń: Gerda Weissmann-Klein

---