Dwór Lipnicki, znany również jako zamek bialski, to piękny, późnoklasycystyczny pałac zlokalizowany w sercu Bielska-Białej, w malowniczej dzielnicy Biała Krakowska przy ulicy Żywieckiej. Jego budowę datuje się na 1596 rok, kiedy to powstał jako dwór starostów lipnickich. Mimo to, obecny kształt budowli, który możemy podziwiać dzisiaj, jest efektem przebudowy przeprowadzonej w I połowie XIX wieku, kiedy to pałac stał się własnością Albrechta Habsburga.
Od 1885 roku dwór znajduje się w rękach Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, które to prowadzi w nim zarówno klasztor, jak i dom dla upośledzonych dzieci oraz kobiet. Otoczenie pałacu stanowi zabytkowy park, który wraz z budynkiem tworzy harmonijny zespół pałacowo-parkowy, zachwycający przybywających turystów oraz mieszkańców.
Historia i architektura
Do 1925 roku Dwór Lipnicki był częścią oddzielnej wsi Lipnik, która w okresie od 1499 do 1789 była siedzibą starostwa niegrodowego, obejmującego szerokie tereny pomiędzy rzekami Sołą a Białą.
W 1596 roku starosta Piotr Komorowski podjął decyzję o budowie niewielkiego zamku na miejscu tzw. dolnego folwarku lipnickiego. Była to nie tylko rezydencja starostów, ale również obiekt o funkcjach obronnych. Zamek miał chronić granice Rzeczypospolitej przed zagrożeniem ze strony monarchii Habsburgów oraz atakami beskidzkich zbójników.
W I połowie XIX wieku Dwór Lipnicki przeszedł w ręce arcyksięcia Albrechta Habsburga, który był właścicielem dóbr w Żywcu i przedostatnim księciem cieszyńskim. Zlecił on zrealizowanie przebudowy obiektu w stylu późnoklasycystycznym, co całkowicie zmieniło jego pierwotny wygląd. Budowla przekształciła się w typowy pałac otoczony rozległym parkiem.
W 1885 roku arcyksiążę Habsburg najpierw wydzierżawił, a później podarował pałac Zgromadzeniu Córek Bożej Miłości, które zostało założone w 1868 roku w Wiedniu. To w Lipniku zainaugurowano pierwszą placówkę tego zakonu na ziemiach polskich.
W 1896 roku przystąpiono do kolejnej przebudowy pałacu, której projekt stworzył Emanuel Rost junior. W wyniku prac budowlanych podwyższono budynek o jedno piętro oraz dobudowano kaplicę św. Hildegardy od strony południowej. Dwór Lipnicki otrzymał nowoczesny plan prostokąta z czterospadowym dachem, a środkowa część fasady została wyróżniona eleganckim portalem i dekoracją okien.
Na piętrze pałacu, w 1869 roku, utworzono zakład naukowo-wychowawczy dla dziewcząt, który z czasem w 1906 roku przekształcono w gimnazjum z seminarium nauczycielskim. W 1909 roku, w obrębie zespołu pałacowo-parkowego, na ul. Broniewskiego zbudowano trzypiętrowy gmach, który pełnił rolę szkoły prowadzonej przez zakon. Po II wojnie światowej obiekt został przekształcony w II Liceum Ogólnokształcące im. A. Asnyka. W 2001 roku reaktywowano Gimnazjum Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, a rok później także liceum. Obie placówki przejęły budynek przy ul. Broniewskiego.
Obecnie w pałacu znajduje się klasztor Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, a także dom opieki dla dzieci i kobiet z upośledzeniem, prowadzony przez zakonnice.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Pałace":
Pałacyk Emanuela Rosta w Bielsku-Białej | Pałac Zipsera w Bielsku-BiałejOceń: Dwór Lipnicki w Bielsku-Białej