Pałacyk Emanuela Rosta w Bielsku-Białej

---

Historia

W Bielsku-Białej znajduje się interesujący budynek, który powstał z myślą o Emanuele Rosta juniorze, uznawanym za jednego z czołowych architektów regionu. Doktor Rosta był autorem wielu istotnych projektów, w tym gmachu ratusza oraz kamienicy Pod Żabami. Jego talent architektoniczny był kontynuowany przez jego ojca, Emanuela Rosta seniora. Nowo powstały pałacyk, którego budowa odbyła się według jego autorskiego projektu, służył nie tylko jako prywatna rezydencja, ale także jako siedziba biura architektoniczno-budowlanego.

Cała rodzina Rosta, w tym jeszcze jeden Emanuel, który żył w latach 1892-1973, kontynuowała architektoniczne tradycje po śmierci juniora w 1915 roku. Pałacyk pozostawał w rękach rodu aż do końca II wojny światowej. Po ważnych wydarzeniach, 11 kwietnia 1945 roku, budynek został nacjonalizowany i przydzielony Wydziałowi Oświaty. Z biegiem lat, swoje miejsce znalazł tam internat Polskiego Liceum Pedagogicznego.

Po rozwiązaniu tej szkoły w 1974 roku, internat przejęła Szkoła Zawodowa przy Fabryce Samochodów Małolitrażowych. Na krótko swoją działalność w budynku miało również Liceum Ekonomiczne. W 1979 roku, pałacyk otrzymał nowego użytkownika, który został związany z Pedagogiczną Biblioteką Wojewódzką, która powstała w 1951 roku. Wcześniej biblioteka ta zajmowała tzw. gmach szkół średnich znajdujący się w przecznicy ul. Słowackiego i Sienkiewicza.

Po generalnym remoncie w styczniu 1980 roku, bibliotekę ulokowano na parterze budynku, a na piętrze znajdowały się biura administracyjne. Rok później, w 1981 roku, piętro zostało przekazane ośrodkowi kształcenia nauczycieli, obecnie znanemu jako Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM”. W roku 2015 placówka została przeniesiona do gmachu po zlikwidowanym Kolegium Nauczycielskim przy ul. Legionów 25, a od tamtej pory biblioteka jest jedynym użytkownikiem pałacyku. Od 2006 roku, budynek jest trwałym zarządem dla instytucji.

W dniu 3 maja 1986 roku, obiekt wpisano do rejestru zabytków pod numerem A-452/86, co podkreśla jego znaczenie i unikalność w kontekście bielskiej architektury.

Architektura i wnętrza

Jednopiętrowy budynek w stylu miejskiego pałacu zachwyca bogatym zdobnictwem, które nawiązuje do epoki neorokoka. Na jego fasadzie można dostrzec hermy, wazony, figury pełnoplastyczne, a wśród nich dominują postacie kobiece. Dodatkowo, występują tam kartusze, maszkarony oraz ornamenty inspirowane muszlami i łuskami. Wspaniale prezentują się również herby miasta Białej oraz rozbudowane nadokienniki. Dwie kopuły o kształcie szyszaka, które wznoszą się nad dachem z lukarnami, przypominają architekturę wiedeńskiego Hofburga.

Od strony południowej, budynek sąsiaduje z pięknie zaplanowanym ogrodem krajobrazowym, którego kompozycja uległa częściowemu zatarciu. Zachowane w nim zadrzewienie pochodzi z okresu 1910–1935, w jego skład wchodzą sosny wejmutki, buki, kasztany oraz platan. Dawniej ogród ten służył także jako przestrzeń do prowadzenia lekcji botaniki dla dzieci. Przez ogród można przejść na przeszkloną werandę, która dodatkowo urozmaica przestrzeń. Ogrodzenie stanowi solidny kamienny cokół z ażurowymi metalowymi przęsłami, które przedzielone są żeliwnymi słupkami.

Wnętrza pałacyku zachowały większość oryginalnego wystroju, dominującego w stylu secesyjnym. Wielobarwne witraże okienne zdobią sień i klatkę schodową, a wśród dekoracji można zauważyć mistyczne motywy ptaków, ornamenty rocaille, kampanule oraz konchy. Sztukateria kwiatowa oraz żeliwna balustrada z wizerunkiem gryfa dopełniają eleganckiego wystroju. Na parterze i piętrze można podziwiać ozdobne stiukowe sufity, a także stropy kasetonowe i plafonowe. Występują tu również boazerie z intarsjowanymi wzorami oraz płycinowa stolarka drzwiowa z rzeźbiarskimi supraportami.

W pomieszczeniach znajdują się liczne kominki, zazwyczaj otoczone drewnem, marmurem i ceramiką. Można podziwiać tu także kompozycje z kafli oraz oryginalne zespoły mebli przymocowane do ścian. Stylowe, wytłaczane żeliwne kaloryfery z ozdobnymi osłonami dodają charakteru. W pałacyku znalazły się także dwie łazienki, w tym jedna na pierwszym piętrze, zachowująca się z całkowicie pierwotnym wyposażeniem.

Każde z pomieszczeń ma swój unikalny klimat. Wśród najciekawszych należy wspomnieć o tzw. pokoju japońskim (pierwotnie oranżeria), który zainspirowany jest sztuką Dalekiego Wschodu. Znajduje się tam piękna narożna fontanna oraz dekoracje ze ciemnozielonych kafli i elementy z prawdziwego bambusa. Wśród innych wyróżniających się pomieszczeń znajduje się także sala balowa, dawną kaplicę z różnych gatunków drewna. Na intarsjowanej boazerii umieszczono pejzaż Białej z przełomu XIX i XX wieku, z malowniczymi Beskidami w tle. W narożniku kaplicy zainstalowano duży secesyjny kominek, na którego mosiężnej pokrywie widnieje niemiecki napis: Edel sei der Mensch, hilfreich und gut (Szlachetny niech będzie człowiek, pomocny i dobry) – to cytat z wiersza „Boskość“ autorstwa Goethego.

---

Oceń: Pałacyk Emanuela Rosta w Bielsku-Białej

---