Kolej gondolowa na Szyndzielnię

---

Historia

Kolej gondolowa na Szyndzielnię jest uznawana za pioniera w kategorii kolei linowych w Polsce, ponieważ to właśnie ona była pierwszym obiektem tego typu, który powstał po zakończeniu II wojny światowej. Warto zaznaczyć, że wcześniejsze inwestycje w tym zakresie miały miejsce już w okresie II Rzeczypospolitej. Przed narodzinami Szyndzielni, powstały takie obiekty jak: kolej linowa na Kasprowy Wierch z 1936 roku, kolej linowo-terenowa na Górę Parkową w Krynicy z 1937 roku oraz kolej linowo-terenowa na Gubałówkę z 1938 roku. Dodatkowo, zrealizowano dwa wyciągi saniowe – w Kotle Gąsienicowym oraz w Sławsku w Bieszczadach Wschodnich.

1953–1965

Realizacja budowy kolei gondolowej rozpoczęła się w 1950 roku, a za dostarczenie urządzeń technologicznych odpowiadała austriacka firma Brüder Girak. Prace budowlane zlecono Bielskiemu Przemysłowemu Zjednoczeniu Budowlane, które działało pod okiem Krakowskiego Zarządu Inwestycji Kolejowych, pod kierownictwem inżyniera Zbigniewa Schneigerta. Inspiracją do architektury obiektów była inż. arch. Krystyna Różyska, która między 1951 a 1957 rokiem przedstawiła siedem projektów, spośród których wybrano te, które zaimplementowano przy budowie dolnej i górnej stacji kolei. Z uwagi na duży ruch pasażerski, architektka sformułowała również koncepcję rozbudowy schroniska na Szyndzielni.

Dzięki funkcjonującej kolei Linowej Szyndzielnia, stała się możliwa obsługa do 300 osób na godzinę, przy wykorzystaniu 35 czteroosobowych wagoników poruszających się z prędkością 2,6 m/s. Cała trasa, mająca 1920 metrów długości, była jako taka zaledwie 12-minutowym czasem podróży. Znajdowały się tu tylko sześć podpór kratownicowych, których wysokość wahała się od 8 do 14 metrów.

21 grudnia 1953 roku to pamiętny moment, ponieważ inauguracja funkcjonowania kolei przyciągnęła zaledwie w tym dniu aż 2000 pasażerów, w tym dużą grupę młodzieży z Pałacu Młodzieży B. Bieruta w Stalinogrodzie. W ceremonii otwarcia mieli udział przedstawiciele Partii, Ministerstwa Komunikacji, Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, Komitetu do Spraw Turystyki oraz lokalnych rad narodowych i związków zawodowych. Akt otwarcia poprzedziły przemówienia wiceministra komunikacji Zygmunta Balickiego oraz dyrektora przedsiębiorstwa Sumińskiego.

Kolej odgrywała istotną rolę w ekskursjach górskich, dostarczając mieszkańcom Górnego Śląska możliwość komfortowego dotarcia w górskie rejony. Różnorodne wycieczki zakładowe organizowane były z żartem, określając te wyjazdy jako „uwolnienie ludzi od męczących tras”, co przyczyniło się do większej popularności Szyndzielni.

W 1956 roku przedstawiano w debatach prawne i gospodarcze dylematy dotyczące turystyki, czy Szyndzielnia mogłaby zostać „bielską Gubałówką”. Pojawiły się także kontra na pytania, czy kolej mogłaby funkcjonować po zmroku. Tak czy inaczej, usterki transportu stawały się coraz częstsze — w listopadzie 1956 roku kolej stała już nieczynna po raz trzeci, co rodziło konieczność wymiany napędu wielokrotnie.

Projekt był głównie jednoodcinkowy, a wagoniki poruszały się w systemie okrężnym, z dolną stacją jako napinającą i górną jako kotwiczną. Mechanizm napędowy funkcjonował tylko na górnej stacji, co wymagało stałej obecności pracowników.

Wagony pierwszej generacji, dostarczone przez firmę Brüder Girak, kursowały na trasie od 1953 roku aż do 1965 roku.

1965–1978

19 grudnia 1965 roku zakończono pierwszy poważny remont kolei, który objął wymianę liny napędowej oraz nośnej, a także gondoli. Do transportu dołączono 17 nowych gondoli, których produkcja była zasługą Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego z Ostrowa Wielkopolskiego oraz Zakładów Sprzętu Mechanicznego i Drogowego PKP z Raciborza.

1978–1993

Rok 1978 przyniósł triumfalną trzecią wymianę wagonów, które zamówione przez Polskie Koleje Linowe, były produkowane w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu.

W lutym 1993 roku kolej została przekazana nieodpłatnie gminie Bielsko-Biała przez Wojewodę Bielskiego. Miasto, mając odpowiednie fundusze na remont, postanowiło przywrócić świetność tej popularnej trasy turystycznej.

1994–2016

Na początku zimy 1994 roku stwierdzono, że kolej wymaga jednego z dwóch typowych przeglądów, które wykazały krytyczną potrzebę przeprowadzenia gruntownego remontu, inaczej musiałaby zostać zamknięta. Zakończono podczas modernizacji w latach 1994-1995, również przy udziale firmy Bruder Girak.

Rozpoczęcie prac remontowych miało miejsce 1 maja 1994 roku, które początkowo planowano zakończyć do 20 grudnia tegoż roku, jednak oddanie do użytku miało miejsce dopiero w lipcu 1995 roku. Ceremonia otwarcia odbyła się 30 czerwca 1995 roku, na której przybyli liczni goście, a 1 lipca turyści mogli korzystać z odnowionej trasy.

W trakcie modernizacji wymieniono stare podpory i zakupiono nowe, sześcioosobowe gondole z firmy Swoboda Traunstein. Zmiany wprowadziły także skrócenie przejazdu do 6,25 minuty przy wzroście liczby przewożonych pasażerów do 850 na godzinę. Obiekt wzbogacono o automatyczne drzwi oraz nowy system napędowy oparty na jednolinowości.

W realizacji robót uczestniczyły mastodonty branżowe takie jak Mostostal Zabrze oraz Mostostal Czechowice-Dziedzice, podczas gdy budownictwo zlecano firmie Megabud z Bielska-Białej, a instalacje elektryczne i energetyczne realizowane były przez Energomontaż. Po raz kolejny nowe urządzenia technologiczne zapewniła firma Brüder Girak.

W 2000 roku Gmina Bielsko-Biała przekazała zarządzanie kolejką spółce miejskiej ZIAD Bielsko-Biała SA. Gondole oddane do eksploatacji w 1995 roku służyły grom zadowolonych turystów aż do 1 października 2016 roku.

Od 2016 roku

Ze względu na wiek i pogarszający się stan techniczny, 29 września 2015 roku ogłoszono przetarg na remont, który wygrała renomowana firma Doppelmayr. Kontrakt został podpisany 7 grudnia 2015 roku, a stare wagoniki były na początku wystawiane na sprzedaż, a następnie przekształcone m.in. w kafejki na Tauron Arenie w Krakowie.

3 października 2016 roku rozpoczęto modernizację, w ramach której wymieniono wagoniki, układ napędowy, hamulce oraz elektronikę. Prace objęły również gruntowny remont zarówno górnej, jak i dolnej stacji kolei, a efektem końcowym był flota składająca się z 32 wagonów osobowych oraz dwóch serwisowych.

Po renowacji kolejka może pomieścić do 750 osób na godzinę, przy prędkości maksymalnej wynoszącej 5 m/s, z czasem do szczytu wynoszącym nieco ponad 6 minut. W marcu 2017 roku zakończono długotrwałe prace modernizacyjne, a oficjalne otwarcie dla turystów miało miejsce 11 marca 2017 roku.

W dniu 17 października 2020 roku, Kolej Linowa Szyndzielnia została uhonorowana nagrodą Marka – Śląskie w kategorii Turystyka i Rekreacja. W 2023 roku obiekt celebrował swoje 70-lecie, czyniąc go ważnym punktem na turystycznej mapie regionu.

Dane techniczne

W poniższym opisie znajdują się istotne informacje dotyczące kolejki gondolowej na Szyndzielnię, szczególnie jej parametry techniczne, które są istotne dla pasażerów oraz miłośników górskich wycieczek.

Gondola na Szyndzielnię
Długość trasy [m]	1810,76
Wysokość stacji dolnej [m n.p.m.]	509,72
Wysokość stacji górnej [m n.p.m.]	958,85
Różnica wysokości [m]	449,13
Podpory na trasie	14 szt.
Rodzaj gondoli	6-osobowa
Ilość gondoli	32 (31 standardowych i 1 luksusowa) + 2 techniczne
Kapacity przewozowa [osób na godzinę]	750

Budynek starej stacji górnej

Budynek stacji górnej przestał pełnić swoją rolę operacyjną po zakończeniu modernizacji kolei, która miała miejsce w 1995 roku. Po długim oczekiwaniu, 5 lipca 2016 roku, zrealizowano remont, dzięki któremu obiekt został w pełni odnowiony i dostosowany do potrzeb odwiedzających. Obecnie budynek stanowi doskonałe miejsce odpoczynku oraz schronienia w przypadku złych warunków pogodowych.

Wnętrze obiektu jest nie tylko funkcjonalne, ale także edukacyjne. Przybyli goście mają okazję zanurzyć się w historii kolei, oglądając liczne eksponaty, w tym wagony z różnych okresów działalności tego środka transportu. To miejsce łączy w sobie zarówno walory edukacyjne, jak i rekreacyjne.

Budynek stacji górnej jest również dostępny do wynajęcia. Można go zarezerwować wraz z transportem koleją na różnorodne eventy, takie jak:

• kameralne koncerty,
• kursy,
• konferencje,
• uroczystości rodzinne,
• bale,
• zloty turystyczne,
• oraz inne wydarzenia.

---

Oceń: Kolej gondolowa na Szyndzielnię

---