Olszówka (Bielsko-Biała)

---

Położenie

Granice obrębów ewidencyjnych są zgodne z dawnymi granicami wsi. Na północy wyznaczają je ulice Pokoju oraz linia przerywająca kompleks Szpitala Wojewódzkiego, a także ulica Małkowskiego i Młodzieżowa. Linia ta łączy się z ZIAD przy ulicy Żołędziowej.

Na zachodzie granice przebiegają wzdłuż szczytu Dębowiec, natomiast na południu i południowym wschodzie granice przypominają kontur zabudowy u stóp Beskidu Śląskiego. Ulica Olszówka, pomiędzy skrzyżowaniem z ulicą Filatelistów a numerem 10, oraz potok Olszówka, który biegnie od budynku przy Olszówce 10 do mostu w ciągu ulicy Bystrzańskiej, również wyznaczają kierunki granic.

Olszówkę Dolną oddziela od Olszówki Górnej linia biegnąca wzdłuż ulic Młodzieżowej oraz Kaktusowej. Ponadto, północne, zachodnie i południowo-wschodnie granice dzielnicy otaczają tereny przynależące do Kamienicy. Na południowym wschodzie sąsiedztwo stanowią Mikuszowice Śląskie oraz część wsi Bystra, która jest włączona do miasta, jakie miało miejsce w 1990 roku. Do tej większości należy także Cygański Las.

W oparciu o podział administracyjny z 2002 roku, niemal cała Olszówka znajduje się w granicach Mikuszowic Śląskich. Wyjątek stanowi niewielka część po północnej stronie alei Armii Krajowej w rejonie ZIAD oraz hali widowiskowo-sportowej, które wchodzą w skład osiedla Kamienica.

Historia

Początki Olszówki oraz sąsiednich miejscowości datują się na okres po 1561 roku, kiedy to odbyła się akcja kolonizacyjna, której celem był ostateczny podział lasów miejskich. Dzisiaj, resztki tych lasów odnaleźć można w Cygańskim Lesie, który stanowi część dziedzictwa naturalnego regionu. Las został podzielony pomiędzy bielskich mieszczan a szlacheckich właścicieli Kamienicy. Warto zaznaczyć, że Olszówka Górna znalazła się w granicach Kamienicy, podczas gdy Olszówka Dolna była związana z miastem, przypuszczalnie zakładana przez lokalne władze. Najstarsza znana wzmianka o obu miejscowościach pochodzi z 1572 roku.

W ciągu wieków Olszówka Dolna pozostawała w bliskim związku z Mikuszowicami, które również stanowiły część feudalnych posiadłości Bielska. Zgodnie z danymi spisu parafialnego z 1834 roku, którago Olszówka Dolna podlegała parafii św. Mikołaja, wówczas zamieszkiwało ją 204 mieszkańców w 23 domach. Po podziale administracyjnym w 1849 roku, Olszówka Górna i Dolna pozostały odrębnymi jednostkami katastralnymi, mimo że ich przynależność administracyjna uległa modyfikacji.

W latach 80. XIX wieku Cygański Las (Znany również jako Zigeunerwald) przeszedł metamorfozę w park leśny, zainicjowaną przez Bielsko-Bialskie Towarzystwo Upiększania Miasta (Bielitz-Bialaer Verschönerungsverein). Z czasem Olszówka przekształciła się w popularną dzielnicę letniskową, w której zbudowano wiele willi przez przedstawicieli bielskiej burżuazji. Powstały także liczne hotele i restauracje, takie jak Kurhaus (1870), Bernhard Hof (1890), Beskiden-Hotel (1895) oraz Johanneshof (1907).

Rok 1895 przyniósł uruchomienie linii tramwajowej, która połączyła dworzec kolejowy w Bielsku z centrum miasta oraz Olszówką Dolną. Przystanek końcowy usytuowany był w okolicy dzisiejszej pętli autobusowej w Cygańskim Lesie. Linia tramwajowa funkcjonowała aż do 1971 roku.

W 1910 roku Olszówka Dolna miała 541 mieszkańców w 54 zamieszkanych budynkach, co stanowiło różnorodny przekrój etniczny, zdominowany przez Niemców (93,8%). Z kolei Olszówka Górna liczyła 201 osób w 24 zamieszkałych obiektach, z mniejszością polskojęzyczną. Liczby te ukazują złożoną mozaikę społeczną regionu: 44,4% mieszkańców Olszówki Dolnej zadeklarowało katolicyzm, 47,3% wyznawało luteranizm, a 8,1% stanowili Żydzi.

W 1969 roku Olszówki stały się częścią Bielska-Białej, gdy do miasta przyłączono Mikuszowice Śląskie oraz Kamienicę. Od tego momentu wzrastał rozwój zabudowy mieszkalnej, jednak towarzyszyły temu kontrowersje związane z chaotycznym charakterem inwestycji, działalnością deweloperów, degradacją krajobrazu i brakiem odpowiedniej opieki nad historycznymi budynkami. W 2000 roku powołano Stowarzyszenie „Olszówka”, którego misją jest ochrona wartości kulturowych i przyrodniczych tej dzielnicy, a także edukacja lokalnej społeczności. Reakcją na niepokojące wydarzenia było założenie Komitetu Obrony Cygańskiego Lasu z inicjatywy lokalnych mieszkańców po wyburzeniu w 2009 roku zabytkowej willi Karla Hauptiga z 1888 roku, co miało na celu zachowanie charakteru willowo-wypoczynkowego okolicy.

Rok 1953 to czas uruchomienia kolei gondolowej na Szyndzielnię, której dolna stacja zlokalizowana była w Olszówce Górnej. W 1963 roku w jej okolicy powstał dom wczasowy Związku Zawodowego Transportowców i Drogowców (obecnie znany jako Beskidy Park), natomiast w 1974 roku zaczęła funkcjonować Ośrodek Wdrażania Postępu Technicznego w Energetyce, przemianowany później na Zakład Informatyki, Automatyki i Doskonalenia Zawodowego. W tym samym roku powstała nowa zajezdnia komunikacji miejskiej przy ulicy Długiej. W latach 80. XX wieku, na miejscu nieistniejącego cmentarza wojskowego z czasów II wojny światowej przy ulicy Karbowej, urządzono plac kempingowy.

Na styku Olszówki Górnej i Kamienicy zbudowano w latach 1983–2002 Szpital Wojewódzki, a również zrealizowano projekt hali widowiskowo-sportowej, która uzyskała status gotowości do użytku w 2009 roku. W 2013 roku otwarto szczyt Dębowiec po jego północnych stokach, a także Bielsko-Bialski Ośrodek Rekreacyjno-Narciarski. W 2019 roku zakład psychiatryczny przy ulicy Różanej zmienił nazwę na Bielskie Centrum Psychiatrii „Olszówka”, co miało na celu odzwierciedlenie lokalnych odniesień do tej części miasta.

Komunikacja

Centralnym elementem urbanistycznym Olszówki jest ulica nosząca tę samą nazwę, która ma długość ponad trzech kilometrów. Dzisiaj spełnia ona funkcję drogi o lokalnym znaczeniu. W zakresie komunikacji miejskiej, obsługiwany jest wyłącznie jej początkowy fragment, który prowadzi do pętli Cygański Las w Olszówce Dolnej – stanowiącej końcowy przystanek dla linii autobusowej nr 1. Obok zajezdni MZK Bielsko-Biała poruszają się linie nr 1, 12, 21, a także nocne N1 i N2, które kursują ulicą Długą (stan na 2022 rok).

Dla mieszkańców Olszówki Górnej szybki dojazd zapewnia aleja Armii Krajowej, która jest połączona z Śródmiejską Obwodnicą Zachodnią. Z tej alei można również dotrzeć do centrum, korzystając z ulicy Karbowej, prowadzącej do Kamienicy.

Linie autobusowe nr 7 i 8 (w stanie na 2022 rok) dowożą podróżnych do pętli Szyndzielnia, która znajduje się w pobliżu dolnej stacji kolei gondolowej. W okolicy hali widowiskowo-sportowej, Szpitala Wojewódzkiego oraz na skrzyżowaniu alei Armii Krajowej z Karbową usytuowane są duże parkingi samochodowe, co znacząco ułatwia komunikację i dostęp do tych ważnych miejsc w regionie.

---

Oceń: Olszówka (Bielsko-Biała)

---