Mikuszowice

---

Położenie

Granice obrębów ewidencyjnych w Mikuszowicach są zgodne z historycznymi granicami dawnych wsi. Na północy wyznaczają je ulica Olszówka (od skrzyżowania z ulicą Filatelistów do numeru 10) oraz potok Olszówka, który biegnie od budynku przy ulicy Olszówka 10 do mostu wzdłuż ulicy Bystrzańskiej. Linia graniczna przebiega dalej przez ulicę Piaskową oraz linię, która dzieli przystanek kolejowy Bielsko-Biała Leszczyny. Ulica Wczasowa wyznacza granicę z Olszówką Dolną oraz Leszczynami, należącymi do obrębu ewidencyjnego Lipnik.

Na zachodzie granice tworzy złożona linia u podnóża górskich terenów w okolicach ulic Modrej oraz Przedwiośnie, jak również ulica Pocztowa. Od numeru 27 na ulicy Pocztowej granica kontynuuje w formie nieregularnej, przebiegając przez Cygański Las, który oddziela obszar od Olszówki Dolnej oraz obrębu Bystra Śląska.

Na południu linia granicząca obejmuje administracyjną granicę Bielska-Białej z Bystrą oraz Wilkowicami. Natomiast na wschodzie, granice przebiegają wschodnimi zboczami Łysej Góry, sięgając od granicy miasta aż do wysokości ulicy Wczasowej, co stanowi granicę ze Straconką.

Mikuszowice Śląskie są oddzielone od Mikuszowic Krakowskich przez rzekę Biała. Zgodnie z podziałem na osiedla, który jest obowiązujący od 2002 roku, Mikuszowice Krakowskie wchodzą w skład osiedla o tej samej nazwie, a ich granice są praktycznie tożsame z granicami obrębu ewidencyjnego oraz historycznych granic wsi. Osiedle Mikuszowice Śląskie obejmuje zaś całość dawnej miejscowości oraz dodatkowe obszary, w tym:

• cały obręb Bystra Śląska, który stanowi część wsi Bystra włączoną do miasta w 1990 roku,
• całą Olszówkę Dolną,
• niemal cała Olszówkę Górną, z wyjątkiem niewielkiego obszaru po północnej stronie alei Armii Krajowej, w pobliżu ZIAD i hali widowiskowo-sportowej,
• teren górski w południowo-wschodniej części obrębu Kamienica, aż do szlaku turystycznego na Szyndzielnię (przy czym szczyt leży w granicach osiedli Mikuszowice Śląskie oraz Wapienica),
• część obrębu Kamienica na południe od alei Armii Krajowej oraz ulicy Pokoju obok Szpitala Wojewódzkiego.

Historia

Historia Mikuszowic sięga czasów średniowiecznych, kiedy to pierwsze wzmianki o tej miejscowości pojawiły się wraz z pierwszymi zapisami o Bielsku. Około roku 1300 została wymieniona villa Nikolai w dokumencie Mieszka cieszyńskiego. Dokument ten pochodzi z 3 czerwca 1312 roku i dotyczy przekazania przez księcia Mieszka „niewyrąbanego lasu przy Mikuszowicach”, który dziś znamy jako Cygański Las.

Najstarsza nazwa miejscowości najprawdopodobniej ma swoje korzenie w polskiej wersji imienia Mikołaj. W kolejnych latach, jak pokazują zapisy z 1312 i 1413 roku, zmieniała się na Nickelstorff oraz Nicklosdorff, co skłoniło wielu historyków do spekulacji, że Mikuszowice mogły być zasiedlone przez niemieckich osadników od samego początku.

W 1315 roku, w obliczu oddzielenia księstwa oświęcimskiego od cieszyńskiego, wieś została podzielona na dwie części. Słowiańska wersja nazwy pojawia się po raz pierwszy w 1439 jako Micosschouicz, a później jako Mykluschowicze w 1457 roku. Proces polonizacji, który miał miejsce szczególnie w prawej części Mikuszowic, trwał aż do XVIII wieku, gdyż pierwotnie dominowali tam Niemcy.

Warto podkreślić, że od czasu sprzedaży księstwa oświęcimskiego Kazimierzowi Jagiellończykowi w 1457 roku, rzeka Biała stała się granicą między Koroną Czeską a Polską. Obie części wsi funkcjonowały jako odrębne byty państwowe aż do I rozbioru Polski w 1772 roku. Po tym wydarzeniu stały się częścią monarchii Habsburgów.

23 lipca 1570 roku lewobrzeżne Mikuszowice zostały sprzedane gminie miejskiej Bielsko, co sprawiło, że stały się wsią służebną. Mieszczanie mieli prawo do korzystania z lokalnych zasobów, a mikuszowiczanie musieli uiszczać czynsze oraz wykonywać obowiązki dla miasta. Od czasów reformacyjnych Mikuszowice były miejscowością protestancką, jednak w XVIII wieku liczba katolików rosła w szybkim tempie.

W 1834 roku Mikuszowice liczyły 38 domów i 363 mieszkańców. Jako samodzielna gmina Mikuszowice Śląskie ukonstytuowały się we wrześniu 1849, w skład której wchodziła Olszówka Dolna, a prawobrzeżne Mikuszowice należały do znanych rodów szlacheckich, takich jak Komorowscy, Warszyccy, Kalinowscy oraz Borzęccy.

Jednym z kluczowych momentów w historii prawobrzeżnych Mikuszowic była bitwa polsko-szwedzka stoczona 8 marca 1656. W 1690 roku, po zniszczeniu starego kościoła, wzniesiono tu katolicki kościół św. Barbary, który dziś jest uznawany za ważny zabytek architektury drewnianej w regionie.

Warto również zaznaczyć, że w latach 60-tych XVIII wieku zaczęły się miejscowe spory związane z budową obiektów kultu religijnego, a wielu mieszkańców trudniło się zbójnictwem. W 1697 roku w Mikuszowicach Krakowskich został ujęty znany zbójnik Mateusz Klimczak, co przyczyniło się do powstania legendy o Klimczoku. Ostatnia grupa zbójnicka została zlikwidowana w 1795 roku.

Fabryka sukna założona przez Eduarda Zipsera w Mikuszowicach Krakowskich w 1841 roku została uznana za pierwszy kompleks przemysłowy w regionie, gdzie realizowano pełen proces produkcyjny. W latach 70-tych XIX wieku powstały również inne zakłady włókiennicze, a Mikuszowice zaczęły przekształcać się w przedmieścia Bielska i Białej.

Rozwój komunikacji, zarówno drogowej, jak i kolejowej, przyczynił się do dalszego wzrostu miejscowości. W tym okresie, na terenie Mikuszowic zaczęły rozwijać się także dzielnice willowe, a miejscowość stała się popularnym miejscem wypoczynkowym. W 1896 roku na stokach Koziej Góry zainaugurowano tor saneczkowy, który z czasem stał się areną profesjonalnych zawodów.

W 1900 roku w Mikuszowicach Krakowskich mieszkało 1060 osób, przeważająca liczba, bo 92,1%, była polskojęzyczna. W 1934 roku Mikuszowice Krakowskie zostały włączone do gminy Biała-wieś, a w 1939 roku liczby mieszkańców Mikuszowic Śląskich oraz Krakowskich ulegały dalszym zmianom.

W trakcie II wojny światowej na terenie fabryki Zipsera funkcjonował karny oboz pracy, a po wojnie miejscowi Niemcy byli poddawani represjom. Po wojnie struktura etniczna Mikuszowic znacząco się zmieniła.

Mikuszowice Krakowskie stały się częścią wiejskiej gminy Biała, a Mikuszowice Śląskie, od 1945 roku, przeszły przez szereg zmian administracyjnych. Obie miejscowości włączono do Bielska-Białej 1 stycznia 1969 roku. Nadszedł czas intensywnego rozwoju i zabudowy jednorodzinnej w regionie.

Pomimo licznych prób modernizacji, żaden z zakładów włókienniczych nie przetrwał transformacji ustrojowej. Dawne obiekty fabryczne zmieniały swe przeznaczenie, a niektóre z nich zostały zaadaptowane na nowe potrzeby, jak np. urząd skarbowy.

W latach 1960-1967, u podnóża Łysej Góry wybudowano sanatorium, które funkcjonowało przez wiele lat, a w 1990 roku jednostka wojskowa przy ulicy Willowej przekształciła się w kampus akademicki, dający początek Politechnice Łódzkiej, która przekształciła się ostatecznie w Uniwersytet Bielsko-Bialski.

W Mikuszowicach stale rozwija się infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, zwłaszcza w rejonie Błoń oraz przy ulicy Startowej, która obejmuje Centrum Sportu Rekord. Zmiany zachodziły także w przestrzeni urbanistycznej, a budowa północno-wschodniej obwodnicy Bielska-Białej wyraźnie wpłynęła na środowisko, pociągając za sobą protesty społeczne oraz zniszczenia niektórych nieruchomości.

Ogólnie rzecz biorąc, historia Mikuszowic, z ich bogatym dziedzictwem kulturowym oraz przemysłowym, jest jednym z kluczowych elementów tożsamości tej regionu. W połączeniu z różnorodnymi wydarzeniami, zarówno na tle politycznym, jak i społecznym, Mikuszowice pozostają istotnym punktem w historii Bielska-Białej.

Transport

Mikuszowice są ważnym punktem komunikacyjnym, gdyż przecinają północno-wschodnią obwodnicę Bielska-Białej, która stanowi część drogi ekspresowej S1. W centralnej części tej dzielnicy znajduje się znaczący węzeł drogowy Bielsko-Biała Mikuszowice, który zbiega się z ulicami Żywiecką i Bystrzańską. Te ulice, prowadzące równolegle po obu stronach rzeki, są starymi drogami wylotowymi skierowanymi odpowiednio w stronę Żywca oraz Szczyrku.

Ulica Żywiecka, będąca historycznym kręgosłupem urbanistycznym Mikuszowic Krakowskich, oraz Bystrzańska, związana z Mikuszowicami Śląskimi, w wielu miejscach stanowią część drogi wojewódzkiej nr 942. Ponadto, Żywiecka, na północ od węzła, jest także fragmentem drogi krajowej nr 52. W kontekście komunikacji, połączenie pomiędzy obydwoma osiedlami Mikuszowic zapewnia most imienia druha Piekiełki, mieszczący się na ulicy księdza Jana Kusia, w rejonie dawnej Bewelani.

W dzielnicy istnieje kilka kładek pieszych, które umożliwiają swobodne poruszanie się. Jedną z nich znajduje się naprzeciwko byłego Krepolu, inną przy węźle drogowym, natomiast kolejna zlokalizowana jest na południowych peryferiach, w pobliżu ośrodka jeździeckiego Stara Szmergielnia.

Aby dotrzeć do Mikuszowic Krakowskich, mieszkańcy mogą korzystać z usług MZK Bielsko-Biała, gdzie kursują linie nr 2 (przystanek końcowy Mikuszowice Krakowskie, z niektórymi kursami do Wilkowic) oraz nr 9 (przystanek końcowy Mikuszowice Dom Kultury). Na ulicy Żywieckiej, przebiegającej przez dzielnicę, umiejscowione są cztery przystanki autobusowe.

Mikuszowice Śląskie obejmują natomiast obsługę linii nr 10 i 12 (przystanek końcowy Mikuszowice Błonia ATH), jak również 24 (przystanek końcowy Mikuszowice Śląskie) oraz 57 (w kierunku Bystrej). Wzdłuż ulic Bystrzańskiej, Partyzantów i Szerokiej znajduje się łącznie sześć przystanków autobusowych, co zapewnia weekendowych i codziennych pasażerów w komfortowe połączenia. Dodatkowo, w tej dzielnicy zatrzymują się również autobusy podmiejskie obsługujące trasę Komunikacji Beskidzkiej.

Mikuszowice Krakowskie są również połączone z transportem kolejowym, przez co przebiega linia kolejowa nr 139 Kolejowa – Zwardoń, na której znajduje się przystanek Bielsko-Biała Mikuszowice. To miejsce jest obsługiwane przez pociągi osobowe Kolei Śląskich, co dodatkowo wzmacnia dostępność komunikacyjną regionu.

---

Oceń: Mikuszowice

---