Komorowice (Bielsko-Biała)

---

Położenie

Granice obrębów ewidencyjnych, które odpowiadają starym władzom wiejskim, wykreślają miejsce, w którym się znajdują:

• na północy – granica administracyjna Bielska-Białej, która styka się z Czechowicami-Dziedzicami oraz Bestwiną,
• na zachodzie – granica administracyjna z Mazańcowicami,
• na wschodzie – linia, która przebiega południkowo, zaczynając od ulicy Obcej poprzez zalesione tereny oraz rzadko zabudowane obszary na zachód od ulic Macierzanki, 13 Zakrętów i Grenady, aż do połączenia z ulicą Barkowską w okolicy domów nr 255 i 257. Następnie linia ta przecina ulicę Hałcnowską i naśladuje przebieg ulicy Architektów do potoku Kromparek – z granicą z Hałcnowem,
• na południu – linia przypominająca potok Kromparek wzdłuż alei św. Jana Pawła II (droga ekspresowa S1), obejmująca ulice Chałubińskiego, Czerwoną, zachodnią granicę Rodzinnych Ogródków Działkowych „Porzeczka” oraz linię przecinającą zakłady Bispol, która biegnie aż do rzeki Krzywej. Dalej linia ta podąża wzdłuż rzeki Krzywej, ulicami Konwaliową oraz w kierunku nieregularnej linii na zachód od ulicy Komorowickiej w kierunku rzeki Białej, rzeka Biała, nieregularna linia przebiegająca przez zakłady Fiata do ulicy Węglowej, następnie obejmująca ulice Węglową, Orną, Żołnierską, a później nieregularna linia na północ od domów przy ulicy Ziołowej – granica z obrębami ewidencyjnymi Lipnik, Dolnym Przedmieściem 0016, 0017 i 0018 oraz Starym Bielskiem.

Rzeka Biała stanowi granicę oddzielającą Komorowice Śląskie od Komorowic Krakowskich. Zgodnie z obowiązującym od roku 2002 podziałem na osiedla (jednostki pomocnicze gminy), Komorowice Krakowskie oraz Komorowice Śląskie są częścią dwóch osiedli o identycznych nazwach. Granice północna, wschodnia (z niewielkimi odchyleniami na poziomie pojedynczych parceli) oraz zachodnia pokrywają się z granicami obrębów ewidencyjnych. Rzeka Biała także rozdziela te dwa osiedla. Natomiast granice południowe różnią się, gdzie w przypadku osiedli wyznaczone są przez aleję Bohaterów Monte Cassino i ulicę Warszawską (granica z Starym Bielskiem), ulicą Kwiatkowskiego (granica z Dolnym Przedmieściem), a także ulicami Ceramiczną, Cegielnianą, linią pomiędzy ulicami Wajdeloty i Przeciętną oraz ulicą Niepodległości (granica z osiedlem Biała Północ, które zostało wyodrębnione z południowego fragmentu historycznych Komorowic Krakowskich, znanych jako Obszary/Zabawy/Osiedla Rosta).

Geograficznie Komorowice leżą na Pogórzu Śląskim, które jest częścią Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren tej dzielnicy wchodzi w skład Działu Bielskiego (część lewobrzeżna) oraz Działu Pisarzowickiego (część prawobrzeżna) – lokalnych mikroregionów Pogórza Śląskiego. Z kolei, z punktu widzenia podziału historyczno-kulturowego, lewobrzeżna część Komorowic przynależy do Śląska Cieszyńskiego, podczas gdy prawobrzeżna do Małopolski.

Środowisko naturalne

Komorowice to dzielnica charakteryzująca się intensywną urbanizacją oraz rozwojem przemysłowym, co sprawia, że na dużych obszarach brakuje wartościowych terenów przyrodniczych. W północno-wschodniej części Komorowic Krakowskich, szczególnie na Barku (338 m n.p.m.) oraz okolicznych wzgórzach, przetrwał tradycyjny krajobraz rolniczo-leśny Pogórza Śląskiego. Choć zróżnicowana szata roślinna nadal istnieje, to w wiele miejscach dominują gleby pseudobielicowe.

Gleby te mają swoje źródło w pyłach lessowatych ilastych z okresu ostatniego zlodowacenia. W Komorowicach Krakowskich dominują gleby klasyfikowane jako kompleks pszennego dobrego, podczas gdy w Śląskich przeważają gleby z kompleksu pszennego górskiego. Przez dzielnicę przepływa rzeka Biała, z którą związane są jej dopływy.

Rzeka Biała ma prawymi dopływami Krzywą, która płynie z Lipnika, oraz Kromparkiem, którego źródła znajdują się w lasku na historycznym pograniczu Komorowic, Hałcnowa i Lipnika. Lewymi dopływami są częściowo skanalizowany Potok Zajazdowy, wypływający z zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Sarni Stok”, oraz Świerkówka, która wyznacza granicę z Czechowicami i Mazańcowicami.

Na północnych obrzeżach Komorowic Krakowskich znajdują się rozległe Stawy Komorowickie, otoczone ożywczą roślinnością szuwarową. W administracyjnych granicach miasta znajduje się twelve zbiorników, które są częścią znacznie większego kompleksu rozciągającego się na północ w obrębie gminy Bestwina (znanych jako Stawy Bestwińskie). Te stawy są domem dla chronionych gatunków roślin, takich jak pływacz zwyczajny, jaskier wodny oraz bioróżnorodna salwinia pływająca.

Stawy Komorowickie są także kluczowym miejscem dla rozrodu płazów, takich jak żaby, ropuchy, traszki, kumaki, grzebiuszki oraz rzekotki. To także ważne siedlisko dla ptaków wodno-błotnych, gdzie zaobserwowano aż 55 gatunków, w tym czternaście lęgowych. Do gatunków zagrożonych, które występują tutaj, zalicza się: bączek, cyranka, głowienka, krakwa, krwawodziób, płaskonos, potrzos, ślepowron, trzcinniczek oraz zimorodek. Na wysokości 268 m n.p.m. Stawy Komorowickie stanowią najniżej położony punkt Bielska-Białej.

Znajdują się też mniejsze stawiki wzdłuż potoku Kromparek, w rejonie ulicy Krompareckiej (Stawy Nyczowe) oraz Barkowskiej i Odrowąża (Stawy Barkowskie). Groble otaczające Nyczowe Stawy są domem dla największego stanowiska skrzypu olbrzymiego w mieście, a w ich sąsiedztwie występują łąki pełne storczyków, w tym kukułki szerokolistnej. Po stronie śląskiej znajduje się kilkanaście stawów nad potokiem Świerkówka.

W badaniach dotyczących ochrony przyrody od początku XXI wieku pojawiły się propozycje, aby utworzyć różne formy obszarów chronionych w północno-wschodniej części Komorowic. Wśród projektów znajdują się użytki ekologiczne „Stawy Komorowickie”, „Nyczowe Stawy” oraz „Storczykowe Łąki”, rezerwat przyrody „Nad Kromparkiem”, który byłby łączony z obszarami otaczającymi meandrujący odcinek potoku oraz zespoły przyrodniczo-krajobrazowe „Dolina Białej” i „Bark”. Niestety, żaden z tych postulatów nie został dotychczas (2024) zrealizowany.

W Komorowicach znajduje się dziesięć drzew o statusie pomnika przyrody. Należy do nich pięć buków (cztery z nich rosną w pobliżu stawów w rejonie ulicy Barkowskiej 133, a jeden przy ulicy Barkowskiej 180), cztery graby zlokalizowane w lesie nad Kromparkiem oraz jedna lipa drobnolistna, która rośnie przy ulicy Za Kuźnią 135.

Historia

W okresie średniowiecza na terenach obecnych Komorowic zlokalizowane były dwie wioski, które obejmowały obie strony rzeki Białej. Jedna z nich, położona na północy, to Komorowice, znane w języku niemieckim jako Mückendorf, co odnosi się do komarów, choć w pierwszych dokumentach pojawia się także nazwa Muthindorf. Druga wieś, usytuowana na południu, to Biertułtowice, której nazwa nosi ślady imienia założyciela Bertolda, występującego już w XIV-wiecznych zapiskach jako villa Bertholdi, a później zniekształconego na Batzdorf w języku niemieckim. Najwcześniejsze informacje o tych miejscowościach pochodzą z dokumentu Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, który został sporządzony na początku XIV wieku. Powstanie Komorowic i Biertułtowic miało związek z dużą akcją kolonizacyjną przeprowadzoną na prawie niemieckim przez Mieszka, pierwszego księcia cieszyńskiego.

W roku 1315 cieszyńskie księstwo zostało podzielone, co zaowocowało pojawieniem się księstwa oświęcimskiego. Granicą między nimi stała się rzeka Biała, co podzieliło obie wioski na dwa obszary. Pomimo że granicą była rzeka będąca również rozgraniczeniem między diecezjami wrocławską i krakowską, początkowo obie wsie były częścią diecezji wrocławskiej. Od trzeciej dekady XIV wieku, jak wskazują zapisy z lat 1326, stały się częścią jednej parafii z siedzibą w Biertułtowicach, przynależącej do diecezji krakowskiej, gdzie pozostawały przez długie stulecia.

W lutym 1327 roku książę cieszyński oraz oświęcimski złożyli hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu, co wpłynęło na późniejsze losy miejscowości w kontekście czeskiej państwowości. W roku 1457 księstwo oświęcimskie przeszło w ręce polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka, a w roku 1564 zostało inkorporowane do Korony Królestwa Polskiego, co określiło rzekę Białą jako granicę państwową, a tym samym zintensyfikowało podział oryginalnych wsi na cztery: dwie na lewym brzegu i dwie na prawym.

Na początku XV wieku Komorowice i Biertułtowice stały się własnością prywatną, a przez wiele lat zmieniały swoich właścicieli. Do rodzin posiadających te tereny przez dłuższy czas należeli Czelowie, którzy byli w posiadaniu Komorowic od ok. 1440 roku aż do trzeciej dekady XVI wieku. W okresie reformacji na tych terenach przyjęto luteranizm, co doprowadziło do zamiany kościoła w Biertułtowicach na zbór luterański, jednak już w 1608 roku przeszedł on na własność katolików.

W regionie pojawiły się również wpływy kalwinizmu, co związane było z postacią Stanisława Myszkowskiego, właściciela prawobrzeżnych Biertułtowic w XVI wieku. Mimo protestów, proces rekatolicyzacji, który miał miejsce w XVII wieku, stopniowo zmienił sytuację religijną – w XIX wieku w prawobrzeżnej części wioski pozostało jedynie niewielkie skupisko protestantów. Natomiast lewobrzeżna część Biertułtowic, w przewadze luterańska, pozostała w swojej religijnej tożsamości przez dłuższy czas.

Około połowy XVII wieku zaczęło się powolne łączenie prawobrzeżnych Komorowic z Biertułtowicami, a ich nazwy stopniowo się przenikały. Biertułtowice po raz pierwszy nazwano Komorowicami w sprawozdaniu z wizytacji parafii w 1647 roku, a nazwa ta utrzymała się w dokumentach przez następne stulecia. W drugiej połowie XVII wieku na austriackich mapach wojskowych Komorowice przedstawiane były jako odpowiednik niemieckiego Batzdorf. W XVIII wieku i troszkę później nazwa Batzdorf wciąż była używana dla lewobrzeżnych Biertułtowic, natomiast część Komorowic zaczęła coraz mocniej wiązać się z Czechowicami, tworząc eksklawę księstwa cieszyńskiego.

W 1772 roku, po I rozbiorze Polski, obie strony rzeki Białej zostały zjednoczone w ramach Monarchii Habsburgów, jednak znalazły się w różnych jednostkach administracyjnych: lewobrzeżna część przynależała do Śląska Austriackiego, a prawobrzeżna do Królestwa Galicji i Lodomerii. Po reformach administracyjnych w latach 1849/1850 powstały dwie gminy polityczne, które nosiły polską nazwę Komorowice i niemiecką Batzdorf, wchodząc w skład powiatu bielskiego oraz bialskiego.

W galicyjskiej części Komorowic jednak wprowadzono podział terytorialny, a część lewobrzeżna zyskała odrębność. Dopiero w 1919 roku połączono część Barku z innymi obszarami. Lewobrzeżne Komorowice nie objęły natomiast Czechowickich, które weszły w skład Czechowic. Zmiany administracyjne zatarły różnice nazw i topografii, tak że współczesne tereny byłych Komorowic mieszczą się w granicach miasta Czechowice-Dziedzice, którą znane są jako Podlarysz oraz Kamionka.

W średniowieczu obszar Komorowic zasiedlały głównie niemieckie rodziny kolonistów. Z upływem lat dochodziło do polonizacji, szczególnie na prawym brzegu Białej oraz w Czechowickich Komorowicach. Współcześnie największy udział ludności niemieckojęzycznej zachowały Komorowice Śląskie, które były bliżej związane z Bielskiem i posiadały sporą grupę ewangelików, nie poddających się rekatolicyzacji. Według spisu powszechnego z 1900 roku 95,5% mieszkańców Komorowic galicyjskich posługiwało się językiem polskim jako językiem kontaktowym, natomiast w Komorowicach śląskich proporcje były znacznie zbliżone – 49,8% polskojęzycznych i 48,9% niemieckojęzycznych.

W kontekście wyznaniowym, Komorowice galicyjskie były swego rodzaju bastionem katolicyzmu (97,2%), w przeciwieństwie do mieszanej kompozycji w Komorowicach śląskich, gdzie 51,7% stanowili katolicy, a 47,3% ewangelicy. Żydzi tworzyli minoritarną grupę w obu miejscach. Według danych z 1910 roku, w Komorowicach galicyjskich mieszkało 3534 mieszkańców, a w Komorowicach śląskich 655.

Dynamiczny rozwój przemysłowy Bielska-Białej miał wpływ również na rozwój Komorowic w XIX wieku. W 1846 roku założono przędzalnię sukna w zaadaptowanych budynkach młyna w Komorowicach, której właścicielem był Carl Samuel Bathelt. Równocześnie z drugiej strony rzeki powstała fabryka sukna i kaszmiru Georga Kukutscha, która po1879 roku stała się filią zakładów Strzygowskiego w Leszczynach. Inne ważne punkty to dwór i cegielnia Emanuela Rosta w południowej części Komorowic, a także kolejne nowe miejsca pracy, które zaspokajały potrzeby ludności dojeżdżającej do Bielska i Białej. W 1855 roku powstała linia kolejowa łącząca Dziedzice z Bielskiem, jednak przystanek kolejowy został otwarty dopiero w 1909 roku.

Po I wojnie światowej obie miejscowości przypadły Polsce. Prawa część przynależała do województwa krakowskiego, a lewa do autonomicznego województwa śląskiego. W województwie krakowskim, w 1934 roku, Komorowice utraciły samodzielność administracyjną i włączono je do gminy zbiorowej Biała. Po stronie śląskiej projekt reformy, który miał objąć także Stare Bielsko i Mazańcowice, nie został jednak zrealizowany przed wybuchem II wojny światowej. W 1931 roku w Komorowicach śląskich mieszkało 1017 osób, a w krakowskich 5029, przy czym według tego spisu zauważono znaczny wzrost liczby ludności polskiej, która stanowiła 80,1% również w Komorowicach śląskich.

Zgodnie z ustawą o reformie rolnej z 1920 roku, dokonano podziału wielkich majątków komorowickich. W 1922 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni katolickiej, której projekt powstał w pierwszej dekadzie XX wieku. Była ona otwarta dla wiernych w 1929 roku. Istniały także plany przeniesienia starego kościoła drewnianego z XVI wieku do Woli Justowskiej w pobliżu Krakowa, aby stał się częścią przyszłego skansenu, co w rzeczywistości zrealizowano dopiero po 1948 roku.

W sąsiedztwie nowego kościoła powstał dom zakonny sióstr elżbietanek, który oprócz duchowej opieki zapewniał dzieciom edukację oraz pomoc medyczną. Po wojnie, budynek ten funkcjonował jako szpital przeciwgruźliczy, a w latach 80. XX wieku został przekształcony na dom opieki dla przewlekle chorych. W Komorowicach, w okresie międzywojennym, powstały także nowe budynki szkolne zarówno w Komorowicach śląskich, jak i krakowskich.

W czasie II wojny światowej Komorowice zostały przyłączone do III Rzeszy Niemieckiej, wchodząc w skład powiatu bielskiego (Landkreis Bielitz). Lewobrzeżna część utworzyła okręg urzędowy Batzdorf-West, a prawobrzeżna Batzdorf-Ost. W 1942 roku zapadła decyzja o włączeniu Komorowic do miasta Bielska, lecz po wojnie została ona uznana za niebyłą. Armia Czerwona zajęła Komorowice 8 lutego 1945 roku, co wiązało się ze zniszczeniem znacznej liczby domów wskutek ostrzałów artyleryjskich.

Po II wojnie światowej administracja polska przywróciła porządek w Komorowicach, gdzie prawobrzeżna część wróciła do gminy Biała, a lewobrzeżna weszła do gminy Stare Bielsko. Taki stan trwał do 1954 roku, kiedy to utworzono gromadę Komorowice, która po raz pierwszy obejmowała obie wioski w jednolitej jednostce administracyjnej. Gromada ta liczyła 6825 mieszkańców i zajmowała powierzchnię 15,36 km².

W 1955 roku dokonano zmiany granic między Komorowicami i Bielskiem-Białą, a kolejne zmiany miały miejsce w styczniu 1969 roku. Na mocy reformy w 1973 roku zlikwidowano gromady, a powstała gmina Komorowice, która objęła również sąsiedni Hałcnów. Z dniem 1 stycznia 1977 roku cały jej obszar włączono do Bielska-Białej.

W 1972 roku powstała Fabryka Samochodów Małolitrażowych (FSM), która zainicjowała rozwój przemysłowy w Komorowicach. Powstały nowe zakłady, zmieniające dotychczasowy krajobraz wsi, a później dzielnicy. Rozwój ten wpływał również na północ Komorowic, gdzie otwarto nowe fabryki i zakłady. W 1981 roku oddano do użytku północną obwodnicę Bielska-Białej, a kolejne modernizacje miały miejsce w latach 2003-2011, przekształcając drogi do standardów ekspresowych, co widocznie przyczyniło się do rozwoju infrastruktury.

W czasach PRL w Komorowicach intensywnie rozwijało się budownictwo jednorodzinne, zaś początki lat 80. ubiegłego wieku miały rozkwit osiedli mieszkalnych dla pracowników FSM. Przełom XX i XXI wieku przyniósł zmiany, gdzie nowoczesne osiedla zaczęły powstawać w Barku, wśród których były liczne domy jednorodzinne oraz nowe kompleksy budowlane. Komorowice przekształciły się w typowe przedmieście Bielska-Białej, trwając w tym procesie razem z rozwojem osiedli, adaptując do współczesnych warunków. W 2002 roku Bielsko-Biała zostało podzielone na jednostki pomocnicze gminy, a w 2017 roku w Komorowicach Śląskich mieszkało 5350 osób, a w Komorowicach Krakowskich 5281.

Zabytki i obiekty historyczne

Na terenie Komorowic znajduje się jedno ważne miejsce, które zostało wpisane do rejestru zabytków. Jest nim katolicki kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela (nr rej. A/344/11 z dnia 4 lipca 2011 roku). W bezpośrednim sąsiedztwie tej świątyni można znaleźć cmentarz, dworek z XIX wieku oraz pomnik Jana Chrzciciela, którego autorem jest Ryszard Sroczyński, a który został wzniesiony w 1955 roku. Pomnik ten został ulokowany w miejscu dawnej drewnianej świątyni z XVI wieku, która została przeniesiona do Woli Justowskiej w latach 1948-1951.

Komorowice posiadają także inne obiekty o wartości historycznej:

• Dom Ludowy (Olimpijska 16) – zrealizowany w 1919 roku jako Dom Młodzieży im. Jana Ignacego Paderewskiego, założony przez Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. W 1971 roku został rozbudowany na potrzeby wspólnej siedziby lokalnych organizacji kulturalnych oraz społecznych. Obecnie, w 2024 roku, znajduje się tutaj filia Miejskiego Domu Kultury oraz Książnica Beskidzka, Ochotnicza Straż Pożarna, rada osiedla Komorowice Krakowskie, a także siedziby stowarzyszeń lokalnych.
• Dwór Rosta (Ceramiczna 2) – wzniesiony w pierwszej dekadzie XX wieku według projektu Emanuela Rosta, znanego bialskiego architekta i właściciela cegielni parowej w nadmorskiej wsi Komorowice. Od lat 90. XX wieku budynek ten jest opustoszały i znajduje się w coraz gorszym stanie technicznym.
• Szkoła Podstawowa nr 30 (Mazańcowicka 34) – powstała w latach 1934–1936 jako szkoła powszechna dla Komorowic Śląskich, zrealizowana w stylu modernistycznym według projektu Henryka Szołdry. Była jednym z tzw. „grażynek” z inicjatywy wojewody Michała Grażyńskiego i pierwotnie nosiła jego imię.
• Szkoła Podstawowa nr 29 (Czereśniowa 20) – rozpoczęta w 1938 roku jako szkoła powszechna dla Komorowic Krakowskich, mimo że do wybuchu II wojny światowej ukończono ją w stanie surowym, to została ostatecznie wykończona i oddana do użytku w 1948 roku.
• Dom Pomocy Społecznej dla Przewlekle Chorych (Olimpijska 11) – budynek, który powstał w 1932 roku jako zakonny dom sióstr elżbietanek, w którym również prowadzono ochronkę dla dzieci i ambulatoryjną pomoc medyczną. Ośrodek wypoczynkowy był prowadzony w okresie wakacyjnym. Po 1945 roku obiekt przekształcono w szpital przeciwgruźliczy, a w latach 80. XX wieku dostosowano go do obecnych potrzeb.
• Wcześniejsza piekarnia przy ulicy Komorowickiej 216 – obiekt pochodzący z XVIII wieku.

Dodatkowo, w gminnej ewidencji zabytków można znaleźć wiele przykładów tradycyjnej architektury wiejskiej z XIX wieku oraz z początków XX wieku, jak i nowoczesne domy jednorodzinne oraz rzadziej spotykane wielorodzinne budynki z okresu międzywojennego (przykład: Komorowicka 224).

Kultura i media

W dzielnicy można znaleźć Dom Kulturowy w Komorowicach, który jest jedną z trzynastu placówek funkcjonujących w ramach Miejskiego Domu Kultury w Bielsku-Białej. Siedzibą tego ośrodka jest budynek przy ulicy Olimpijskiej 16, który wcześniej pełnił funkcję Domu Ludowego. W 2024 roku, w ramach działalności dzielnicowego domu kultury, organizowane były rozmaite grupy zainteresowań, w tym: Dziecięca Grupa Twórcza „Żabki”, grupa rytmiczna „Pszczółki”, dziecięcy zespół wokalny „Kontrasty”, Klub Kreatywnego Inżyniera „Flojamo”, a także zespoły taneczne dla dzieci, takie jak „Synestezja” i „Biedronka”, Dziecięcy Chórek „Pinokio” oraz Chór Męski „Harfa”. Ponadto, oferowano również zajęcia z gimnastyki, fitnessu, modelarstwa, garncarstwa, nauki gry na gitarze i szachów.

W tym samym obiekcie, w którym znajduje się Dom Kulturowy, znajduje się również filia Książnicy Beskidzkiej, Komorowickie Stowarzyszenie Muzyczne oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Dodatkowo, druga jednostka OSP usytuowana jest w Komorowicach Śląskich przy ulicy Katowickiej 65. Obok, w niewielkim pawilonie znajdującym się przy ulicy Komorowickiej 336D, funkcjonuje Klub Samopomocy „Klub Seniora”.

Od 2017 roku aktywnie działa także Stowarzyszenie „Komorowice” mające swoją siedzibę przy ulicy Olimpijskiej 16. Działalność tej organizacji koncentruje się na promowaniu historii dzielnicy, a efektem ich pracy było wydanie w 2024 roku monografii poświęconej Komorowicom. Warto także wspomnieć o istnieniu lokalnego portalu informacyjnego komorowice.pl.

W Domu Parafialnym im. ks. Franciszka Smolarka znajduje się studio katolickiej rozgłośni radiowej diecezji bielsko-żywieckiej, która działa od 1998 roku – radio Anioł Beskidów.

Edukacja

W Komorowicach można znaleźć kilka placówek edukacyjnych, które oferują różnorodne możliwości dla dzieci i młodzieży. Oto szczegóły dotyczące tych instytucji:

• Przedszkole nr 39 przy ul. Mazańcowickiej 37,
• Przedszkole nr 40 przy ul. Komorowickiej 338,
• Szkoła Podstawowa nr 29 im. Janusza Korczaka przy ul. Czereśniowej 20 – placówka ta kontynuuje tradycję szkoły powszechnej dla Komorowic Krakowskich, a w obecnym budynku funkcjonuje od 1946 roku,
• Szkoła Podstawowa nr 30 im. Jana Pawła II przy ul. Mazańcowickiej 34 – kształcenie w tej szkole nawiązuje do polskiej tradycji edukacyjnej w Komorowicach Śląskich, która została założona w 1922 roku; obecny budynek szkoły użytkowany jest od 1936, a w latach 1999–2018 pełnił funkcję Gimnazjum nr 14.

Przemysł

Komorowice, charakteryzujące się silnym rozwojem przemysłowym, są uznawane za jedną z najbardziej uprzemysłowionych dzielnic w Bielsko-Białej. Centralnym punktem tej dzielnicy jest dawny kompleks Fabryki Samochodów Małolitrażowych, który rozciąga się pomiędzy ulicami Grażyńskiego, Kwiatkowskiego, Węglową oraz Niepodległości. Fabryka, znana z produkcji kultowego Polskiego Fiata 126p, działa od lat 70. XX wieku i została w 1992 roku sprywatyzowana, a następnie przejęta przez Fiat Auto Poland.

W wyniku wielu fuzji przemysłowych, stała się częścią koncernu Fiat Chrysler Automobiles w 2015 roku, a od 2021 roku funkcjonuje w ramach Stellantis. Niestety, w 2024 roku fabryka została objęta procesem likwidacji. Mimo tego, teren dawnego FSM od 2000 roku jest częścią Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, co stanowi przykład adaptacji obszarów przemysłowych w obliczu zmian gospodarczych.

Oprócz Stellantis, w 2023 roku z obiektów w tej lokalizacji korzystały także inne ważne firmy, takie jak Avio Aero zajmująca się produkcją turbozespołów dla przemysłu lotniczego, Henkel z branży chemicznej oraz przedsiębiorstwa motoryzacyjne takie jak Cornaglia, Electropoli i Marelli. Wszelkie te zakłady są znakomicie skoordynowane z sąsiednią Fabryką Reduktorów i Motoreduktorów Befared.

Warto również zauważyć, że wzdłuż ulicy Komorowickiej powstały od lat 70. XX wieku różne zakłady oraz firmy wspierające działalność FSM, które dziś wykorzystują te miejsca do prowadzenia działalności w branży motoryzacyjnej (takich jak Grammer) oraz logistycznej (np. Ceva).

Kolejny obszar przemysłowy, który zaczął się rozwijać, to północna część Komorowic Krakowskich, gdzie w 2005 roku wytyczono kolejny podobszar Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Znajdują się tam firmy takie jak Szczęśniak Pojazdy Specjalne (producent pojazdów ratunkowych i wojskowych), Takoni (producent wyrobów gumowych oraz poliuretanowych), Makita (dystrybucja i serwis narzędzi), a także TI Automotive oraz MDM NT, który produkuje różnorodne materiały budowlane.

Trzecim istotnym obszarem przemysłowym jest północna część Komorowic Śląskich, szczególnie rejon ulic Konwojowej, Chochołowskiej i Centralnej. W 2024 roku znajdowały się tu takie renomowane przedsiębiorstwa jak Marbet (producent mebli i wyrobów styropianowych), Celma Indukta (producent silników), Adler (branża motoryzacyjna), Nisskosher (wytwórnia wódek), ZF Steering Systems, Ceva (logistyka), Metalfer (elementy metalowe dla przemysłu motoryzacyjnego) oraz Sobik (przemysł spożywczy).

Handel

W 2002 roku, w okolicach ulicy Warszawskiej, w pobliżu kluczowego węzła drogowego Komorowice, miało miejsce otwarcie jednych z pierwszych hipermarketów w tym mieście. Były to Castorama oraz Tesco, które później, w 2008 roku, przekształciło się w centrum handlowe znane jako Pasaż Tesco. Niestety, w 2020 roku sieć handlowa postanowiła zamknąć swoje sklepy w Polsce, co wiązało się z zamknięciem tego miejsca. Nowe życie tego terenu rozpoczyna się w 2024 roku, kiedy to ruszyła budowa nowego parku handlowego.

W 2024 roku na terenie Komorowic funkcjonowały również trzy supermarkety, w tym Lewiatan przy ulicy Olimpijskiej 28, który wcześniej gościł sklepy Intermarché i Spar. Oprócz tego Biedronka zlokalizowana była przy ulicy Komorowickiej 336b, a Netto znajdowało się przy ulicy Daszyńskiego 51. W rejonach ulic Węglowej, Warszawskiej i Katowickiej koncentrowały się również różnorodne salony samochodowe, co świadczy o rozwijającym się handlu w tej części miasta.

Dodatkowo, w okolicy skrzyżowania ulic Żabiniec i Czarna funkcjonuje targowisko, choć jego status prawny pozostaje nieuregulowany. To miejsce staje się ważnym punktem na lokalnej mapie handlowej, przyciągającym zarówno mieszkańców, jak i osoby z sąsiednich miejscowości, chcące skorzystać z atrakcyjnych ofert.

Sport i turystyka

Ludowy Zespół Sportowy w Komorowicach miał swoje początki niedługo po zakończeniu II wojny światowej. Po pewnym okresie działalności kolektyw ten został zawieszony, lecz w 1957 roku dokonano jego reaktywacji. W centrum miejscowości, przy ulicy Laurowej, zbudowano boisko, które w latach 1964–1971 przeszło znaczną rozbudowę. Na wówczas jedyną sekcję zespołu stawiała piłka nożna, która dominowała w jego działalności. W roku 1984 LZS Komorowice przekształcił się w Robotniczy Klub Sportowy FSM Bielsko-Biała, który istniał aż do 1993 roku, kiedy to zaprzestano jego finansowania przez fabrykę. W 1995 roku z inicjatywy lokalnych entuzjastów powstał Dzielnicowy Klub Sportowy Komorowice. Dwa lata później zespół ten połączył siły z mikuszowickim klubem Inter oraz Bielsko-Bialskim Towarzystwem Sportowym. To połączenie dało początek klubowi BBTS Ceramed Komorowice, który wielokrotnie zmieniał nazwę, aż przyjął formę TS Podbeskidzie Bielsko-Biała w 2003 roku. Zespół ten przeniósł się na Stadion Miejski, a boisko w Komorowicach obecnie (na rok 2024) wykorzystywane jest przez młodzieżowy klub BBTS Podbeskidzie, który mimo że jest niezależny organizacyjnie, współpracuje z TS Podbeskidzie. Na obiekcie tym odbywają się również treningi Akademii Podbeskidzia. W sąsiedztwie boiska znajduje się nowoczesny kompleks boisk, który powstał przy Szkole Podstawowej nr 29. Prace związane z jego modernizacją oraz rozbudową miały miejsce w latach 2021–2023. W okolicy ulicy Ceramicznej, nieopodal dworu Rosta, znajduje się młodzieżowy klub tenisowy BTK Advantage Bielsko-Biała, założony w 2010 roku. Klub ten dysponuje kompleksem ogólnodostępnych kortów, zarówno odkrytych, jak i krytych. Na liście obiektów noclegowych zamieszczonej na stronach Miejskiego Centrum Informacji Turystycznej, w roku 2024 wymienione zostały dwa obiekty: zajazd Casa di Fulvio Maria Viola, zlokalizowany przy ulicy Młynówka 6, oraz pokoje gościnne klubu tenisowego BTK Advantage, mieszczące się przy ulicy Ceramicznej 20. Dodatkowo, przy granicy obrębu osiedla Komorowice Krakowskie, na ulicy Kryształowej 74, znajdował się dwa gwiazdkowy hotel Passione. W Komorowicach przebiega niebieski szlak rowerowy „Dookoła Bielska-Białej”, który prowadzi ulicami Poligonową, Mazańcowicką, Komorowicką, Barkowską oraz Bystrą. Choć w regionie brakuje oznaczonych pieszych szlaków turystycznych, w rejonach o wyjątkowym bogactwie przyrodniczym, na wschód dzielnicy, wytyczono kilka ścieżek edukacyjnych, takich jak: „Dolina Potoku Kromparek”, „Stawy Komorowickie” oraz „Storczykowe Łąki”.

Religia

W XIX wieku oraz w pierwszej części XX wieku, Komorowice Krakowskie były miejscem o dominującej obecności katolików, podczas gdy w Komorowicach Śląskich zaobserwować można było wspólne mieszkanie katolików i ewangelików. Dziś jednak brakuje szczegółowych statystyk dotyczących struktury wyznaniowej w tej jednej z dzielnic miasta.

Obydwie części Komorowic należą do rzymskokatolickiej parafii pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Ta parafia wchodzi w skład dekanatu Bielsko-Biała I – Centrum w diecezji bielsko-żywieckiej, a wcześniej była częścią diecezji krakowskiej, przed 1992 rokiem. W sercu Komorowic Krakowskich znajduje się kościół parafialny, którego budowa ukończona została w okresie międzywojennym, przy ulicy św. Jana Chrzciciela 14.

W sąsiedztwie kościoła usytuowany jest cmentarz, a także Dom Parafialny im. ks. Franciszka Smolarka, który został oddany do użytku w 2002 roku. W tym tym obiekcie znajduje się m.in. studio diecezjalnego radia Anioł Beskidów. Ponadto, na Obszarach w 1991 roku utworzono nową parafię Matki Bożej Fatimskiej, wraz z nowo zbudowanym kościołem przy ulicy Krausa oraz cmentarzem przy ulicy Przęcietnej.

Na terenie Komorowic w chwili obecnej (2024) nie istnieją świątynie innych wyznań. Jednak w śląskiej części dzielnicy, przy ulicy Katowickiej, znajduje się mały cmentarz ewangelicko-augsburski. Jest on administrowany przez parafię Bielsko, której siedziba mieści się przy kościele Zbawiciela.

Transport

Sieć drogowa

W Komorowicach znajduje się istotna droga ekspresowa S52, która pełni rolę północno-wschodniej obwodnicy Bielska-Białej. Droga ta składa się z kilku odcinków, takich jak ulica Bohaterów Monte Cassino, ulica Niepodległości oraz aleja św. Jana Pawła II. W dzielnicy, na węźle drogowym Bielsko-Biała–Komorowice, S52 łączy się z drogą krajową nr 1, która kieruje w stronę Katowic, zwaną ulicą Warszawską. Dodatkowo, na węźle drogowym Bielsko-Biała–Rosta, który znajduje się w południowo-wschodniej części Komorowic, droga ta łączy się z wojewódzką drogą nr 940, stanowiącą ważny wewnętrzny łącznik między drogami krajowymi.

W obszarze Komorowic występują również ulice o statusie drogi powiatowej:

• Bestwińska – część drogi nr 4465S, prowadząca w kierunku Bestwiny,
• Czerwona – droga nr 7428S,
• Daszyńskiego – część drogi nr 4465S,
• Eugeniusza Kwiatkowskiego – droga nr 7438S,
• Hałcnowska – droga nr 7428S, łącząca z Hałcnowem,
• Katowicka – część drogi nr 4116S, wylotowa w kierunku Czechowic-Dziedzic,
• Komorowicka – część drogi nr 4465S oraz droga nr 7435S,
• Mazańcowicka – część drogi nr 4426S, wylotowa w kierunku Mazańcowic,
• Warszawska – część drogi nr 7477S, odcinek położony na południe od węzła drogowego Bielsko-Biała–Komorowice, prowadząca w kierunku śródmieścia.

Kolej

Linia kolejowa nr 139 Katowice – Zwardoń przebiega przez teren Komorowic. Na północnej części dzielnicy, w rejonie ulicy Chochołowskiej, znajduje się przystanek kolejowy Bielsko-Biała Komorowice. Co więcej, w obrębie kompleksu przemysłowego FSM/Fiata znajduje się przystanek Bielsko-Biała Północ. Obie lokalizacje są obsługiwane przez pociągi osoboweKolei Śląskich na linii S5.

Komunikacja autobusowa

W chwili obecnej (2024) Komorowice mają obsługę ze strony siedmiu linii autobusowych MZK Bielsko-Biała (linie 3, 12, 29, 32, 33, 50, szczytowa 19 oraz nocna N2), a także jednej linii PKM Czechowice-Dziedzice (VII) oraz trzech linii Komunikacji Beskidzkiej (101, 102, 129). Z uwagi na Obszary, w skład dzielnicy doliczyć należy linie 13 i 13W MZK Bielsko-Biała, które kursują przez ulicę Czerwoną. Warto zauważyć, że najintensywniej uczęszczanymi liniami w Komorowicach Krakowskich są 3 oraz VII, natomiast w Komorowicach Śląskich dominują VII i 50. Na terenie dzielnicy znajduje się łącznie 27 przystanków autobusowych, z czego 30 wlicza się do Obszarów.

---

Oceń: Komorowice (Bielsko-Biała)

---