Kamienica (Bielsko-Biała)

---

Położenie

Granice obrębu ewidencyjnego Kamienica, które w pełni odpowiadają granicom historycznej wsi, wyznaczają konkretne punkty i linie. Na północnej stronie granice przebiegają przez ulicę Antyczną, Zwardońską, i kontynuują wzdłuż linii przecinającej osiedle Beskidzkie, ulicę Oświęcimską oraz potok Kamieniczanka. To właśnie tutaj znajduje się granica z Aleksandrowicami oraz Żywieckim Przedmieściem.

Na wschodzie, granicą jest rzeka Biała, która Oddziela obszar od Leszczyn. Granice te są częścią obrębów ewidencyjnych Żywieckie Przedmieście oraz Lipnik. Z kolei na zachodzie granicą Kamienicy jest rzeka Wapienica, definiująca obszar granicy z Wapienicą.

Granica południowa obejmuje teren górski Beskidu Śląskiego, sięgając aż do administracyjnej granicy z sołectwem Bystra. Warto również zauważyć, że w obręb Kamienicy wdziera się rejon Olszówka Górna. Granice z Olszówką Dolną biegną wzdłuż ulicy Pokoju oraz Małkowskiego i przekształcają się w granice kompleksu Szpitala Wojewódzkiego.

Osiedle Kamienica, działające jako jednostka pomocnicza gminy, obejmuje obszar, który jest pomniejszony o kilka innych jednostek. Do nich należą:

• osiedle Karpackie – które zostało wydzielone jako odrębna jednostka,
• osiedle Beskidzkie – również wydzielone jako osobna jednostka,
• większość terenów górskich – które przynależą do osiedli Wapienica oraz Mikuszowice Śląskie,
• rejon ulicy Pokoju oraz południową stronę alei Armii Krajowej między Szpitalem Wojewódzkim a ulicą Młodzieżową – który należy do osiedla Mikuszowice Śląskie,
• teren na zachód od ulicy Łowieckiej – przynależący do osiedla Wapienica,
• część północno-wschodnia pomiędzy potokiem Kamieniczanka, aleją Andersa i ulicą Karpacką – przynależąca do osiedla Bielsko Południe.

Historia

Kamienica, mała miejscowość, po raz pierwszy pojawiła się w łacińskim dokumencie znanym jako Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, który został spisany w czasach biskupa Henryka z Wierzbna około 1305 roku. Dokument ten wymienia ją w kontekście wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, oraz zawiera zapisek dotyczący wsi, który sugeruje, że była ona w fazie początkowej. W tym okresie miała miejsce akcja osadnicza na obszarze późniejszego Górnego Śląska, co było znacznym krokiem w kierunku rozwoju regionu.

Politycznie, wieś wówczas była częścią piastowskiego księstwa cieszyńskiego, które przeszło pod lenną władzę Królestwa Czech w 1327 roku. Po 1526 roku, gdy tron czeski objęli Habsburgowie, Kamienica pozostała w ich władaniu aż do 1918 roku. Od drugiej połowy XVI wieku dzieliła losy bielskiego państwa stanowego.

Na początku, ziemie te były własnością książęcą; później przeszły na rzecz szlacheckiej rodziny Czelo z Czechowic. W 1561 roku, Kamienica została kupiona przez mieszczan bielskich i odtąd pozostawała w feudalnym związku z miastem, podlegając także pod parafię św. Mikołaja.

W okolicach 1570 roku zaczęły powstawać wsie Olszówka Dolna i Górna, z których ta pierwsza była połączona z Mikuszowicami, a druga przynależała do Kamienicy. W połowie XIX wieku zmodernizowano podział administracyjny, jednak obie miejscowości pozostały ze sobą związane, mimo że Olszówka Górna stanowiła osobną gminę katastralną.

W 1547 roku, za czasów reformacji, w Kamienicy zbudowano drewniany kościół, który mimo swojego wartościowego charakteru został rozebrany w 1901 roku. Zastąpił go obecny kościół świętej Małgorzaty. Choć już w 1630 roku świątynia przeszła w ręce katolików, XVII-wieczna rekatolicyzacja natrafiła na opór, co wpłynęło na to, że wieś pozostała głównie luterańska. W 1847 roku mieszkańcy Kamienicy stanowili 1222 ewangelików oraz 495 katolików, a nowy kościół ewangelicki został wybudowany w 1899 roku.

W XIX wieku historia Kamienicy nabrała nowego wymiaru w kontekście urbanizacji oraz rozwoju przemysłowego. Wschodnia część miejscowości zaczęła się intensywnie zabudowywać, a zakłady przemysłowe, takie jak Fabryka Wyrobów Wełnianych Ernsta Stosiusa, założona w 1875 roku, przyczyniły się do wzrostu liczby mieszkańców. Region ten stał się także miejscem pobytu turystów, a granice wsi rozciągały się aż do szczytu Szyndzielni, gdzie w 1897 roku utworzono schronisko górskie Beskidenvereinu. Dwa lata wcześniej, to samo stowarzyszenie uruchomiło schronisko na Dębowcu.

W 1895 roku otwarto linię tramwajową, która połączyła centrum miasta z Cygańskim Lasem, co miało istotny wpływ na komunikację w regionie. Wartościowe budowle, takie jak folwark Wilhelmshof, który zbudowano na początku XVIII wieku, również mają swoje badania historyczne w Kamienicy.

Pod względem etnicznym, Kamienica była częścią niemieckiej wyspy językowej w regionie bielsko-bialskim przez całe wieki. Według spisu ludności z 1900 roku, w 248 budynkach mieszkały 2619 osoby. Na 1959 hektarach gęstość zaludnienia wynosiła 133,7 os./km². W 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 3425. Zmiany demograficzne nastąpiły w wyniku przesiedleń, które miały miejsce po II wojnie światowej, kiedy to wielu niemieckich mieszkańców opuściło miejscowość, a przybyli polscy osadnicy zaczęli tworzyć nową społeczność, co drastycznie zmieniło strukturę etniczną Kamienicy a także jej charakter.

Mimo prób przyłączenia Kamienicy do Bielska, zmiany administracyjne przebiegały bardzo wolno. Miejscowość pozostawała samodzielna aż do 1968 roku, kiedy to włączono ją do Bielska-Białej, co zapoczątkowało intensywną urbanizację. Nowe osiedla, jak osiedle Beskidzkie czy osiedle Karpackie przyczyniły się do wzrostu populacji oraz rozwoju infrastruktury.

W 2006 roku ukończono Śródmiejską Obwodnicę Zachodnią, a w późniejszych latach projektowano kolejne obiekty, takie jak hala widowiskowo-sportowa oddana do użytku w 2010 roku czy cmentarz komunalny dla Bielska-Białej. W XXI wieku pojawiły się także inwestycje deweloperskie w zabudowie jednorodzinnej, szeregowej oraz wielorodzinnej. Skupiono się na zachowaniu przyrody, co powoduje spory dotyczące ochrony Gościnnej Doliny, która od 2013 roku jest zespołem przyrodniczo-krajobrazowym.

---

Oceń: Kamienica (Bielsko-Biała)

---