Aleksandrowice (Bielsko-Biała)

---

Położenie

Granice obrębu ewidencyjnego Aleksandrowice, które mają swoje źródło w historycznym zakresie dawnej wsi, są wyznaczone w następujący sposób:

• na północy wyznacza je nieregularna linia przebiegająca w sąsiedztwie linii kolejowej nr 190, Potoku Starobielskiego oraz ulic Sobieskiego i Pod Grodziskiem – stanowi to granicę z Starym Bielskiem,
• na wschodzie biegnie linia prosta w odległości około 100–150 m na zachód od ulic Browarnej i Żółkiewskiego (częściowo wzdłuż ulicy Dębowej), a także ul. Siemiradzkiego i Grażyny – ta granica oddziela Aleksandrowice od Górnego oraz Żywieckiego Przedmieścia,
• na południu granicą są ulice Kamienicka i Oświęcimska, z linią prostą przecinającą pół osiedla Beskidzkie w osi wschód-zachód, a także ulice Zwardońska i Antyczna – wyznacza to granicę z Kamienicą,
• na zachodzie granicą jest rzeka Wapienica – oddzielająca Aleksandrowice od Wapienicy.

Zgodnie z uchwałą podjętą w 2002 roku, która dotyczy samorządowego podziału administracyjnego, historyczne Aleksandrowice zostały rozdzielone między dziesięć jednostek pomocniczych gminy, znanych jako osiedla. W ich obrębie znajdują się:

• Aleksandrowice – obszar położony pomiędzy ulicą Cieszyńską na północy, aleją Andersa na wschodzie, ulicami Babiogórską, Orzeszkowej i Zwardońską na południu oraz zachodnią granicą lotniska na zachodzie,
• Osiedle Kopernika – obszar pomiędzy Potokiem Starobielskim na północy, aleją Andersa na wschodzie oraz ulicą Cieszyńską na południu, ograniczony naturalną doliną między ulicami Wodną a Stawową na zachodzie,
• Osiedle Wojska Polskiego – obszar ograniczony Potokiem Starobielskim na północy, doliną wśród ulic Wodnej i Stawowej na wschodzie, ulicą Cieszyńską na południu oraz ulicą Spółdzielców na zachodzie,
• Osiedle Polskich Skrzydeł – obszar pomiędzy linią kolejową nr 190 na północy, ulicą Spółdzielców na wschodzie, ulicą Cieszyńską na południu oraz linią biegnącą na wschód od zabudowy ulicy Świętego Pawła na zachodzie.

Dodatkowo, niektóre fragmenty Aleksandrowic zakwalifikowane są do innych osiedli:

• Bielsko Południe – znajduje się w południowo-wschodniej części, która leży na południe od ulicy Michałowicza i na wschód od alei Andersa,
• Górne Przedmieście – obszar przyjmujący kształt trójkąta pomiędzy ulicą Piastowską a Cieszyńską,
• Osiedle Beskidzkie – usytuowane na południe od ulicy Babiogórskiej,
• Osiedle Piastowskie – północno-wschodnia część lokacji, znajdująca się na północ od ulicy Piastowskiej oraz na wschód od alei Andersa,
• Osiedle Słoneczne – obszar obejmujący przestrzenie pomiędzy aleją Andersa, ulicą Cieszyńską oraz Michałowicza,
• Wapienica – obszar na zachód od lotniska i osiedla Polskich Skrzydeł.

Historia

Dzieje Aleksandrowic zaczynają się w końcu XVIII wieku, kiedy to w wyniku parcelacji tzw. Górnego folwarku starobielskiego powstawały te tereny w latach 1787–1790. Miejsce to pierwotnie stanowiło część Starego Bielska. Samodzielność administracyjną uzyskano w 1864 roku, co pozwoliło na dalszy rozwój miejscowości wzdłuż ul. Cieszyńskiej, szosy oddanej do użytku w 1787. W 1849 na obszarze Aleksandrowic powstał cmentarz bielskiej gminy żydowskiej, dowodząc różnorodności społecznej tej społeczności.

Z danych austriackiego spisu ludności z 1900 roku wynika, że w 157 budynkach na powierzchni 522 hektarów mieszkały 2191 osoby, co przekładało się na gęstość zaludnienia równą 419,7 os./km². W grupie tej 1061 osób (48,4%) stanowili katolicy, 1076 (49,1%) ewangelicy, a 54 (2,5%) Żydzi. W 1905 roku 86,9% mieszkańców zadeklarowało język niemiecki, 12,5% – polski, a 0,2% – czeski. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 174, a mieszkańców do 2426, gdzie dominowali ewangelicy.

W 1921 roku na terenie Aleksandrowic utworzono cmentarz wojskowy dla bielskiego garnizonu. Rok 1933 przyniósł rozwój przemysłu, kiedy to na zachodnich peryferiach wsi powstała przędzalnia specjalizująca się w produkcji lnu, należąca do Braci Deutsch. Była to jedna z największych fabryk w Bielskim Okręgu Przemysłowym. W okresie przedwojennym firma ta produkowała aż 78% ogółu wrzecion lnianych w polskiej części Śląska, a po upaństwowieniu zakład zmienił nazwę na Aleksandrowickie Zakłady Przemysłu Lniarskiego ALLEN, które działały do 2003 roku.

W latach 1934–1935, z inicjatywy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, powstało lotnisko sportowe, zaś po II wojnie światowej zaczęło ono służyć Szybowcowemu Zakładowi Doświadczalnemu. Z kolei w styczniu 1938 roku podjęto decyzję o włączeniu Aleksandrowic do miasta Bielska. W 1968 roku część dzielnicy została przeniesiona do gromady Wapienica, która w 1977 roku stała się częścią Bielska-Białej. Granice z tego okresu są widoczne w dzisiejszej przynależności zachodnich Aleksandrowic do osiedla samorządowego Wapienica.

Okres PRL-u charakteryzował się intensywną urbanizacją, co doprowadziło do powstania wielorakich osiedli mieszkalnych, takich jak Piastowskie, Kopernika, Słoneczne, Wojska Polskiego, Beskidzkie, czy Polskich Skrzydeł. Dodatkowo, w latach 1976–1982 zbudowano kościół katolicki pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbego.

Funkcjonowała również linia tramwajowa łącząca dworzec kolejowy z centrum Aleksandrowic od 1951 do 1970 roku, a w 1984 roku uruchomiony został przystanek kolejowy Bielsko-Biała Aleksandrowice, który od 2009 roku jest nieużywany. Ważne zmiany urbanistyczne miały miejsce w XXI wieku, głównie z powodu inwestycji drogowych. W latach 2003–2005 przy okazji budowy Śródmiejskiej Obwodnicy Zachodniej zrealizowano węzeł drogowy Hulanka z rondem i tunelem, co ułatwiło komunikację w tej części Bielska.

W kolejnych latach podejmowane były działania mające na celu przekształcenie ul. Cieszyńskiej w drogę dwupasmową, co budziło liczne protesty społeczne. W 2010 roku zakończono budowę kościoła zielonoświątkowego Filadelfia przy ul. Lotniczej, który jest jednym z największych zborów tego wyznania w Polsce, licząc około 550 wiernych.

---

Oceń: Aleksandrowice (Bielsko-Biała)

---