Paweł Finder

Polityka i administracja

Paweł Finder, znany również pod pseudonimami „Paweł Paul” oraz „Paul Reynot”, to postać, która odegrała istotną rolę w historii Polski. Urodził się 19 września 1904 roku w Leszczynach jako Pinkus Finder. Jego życie zakończyło się tragicznie 26 lipca 1944 roku w Warszawie.

Finder był działaczem komunistycznym, pochodzenia żydowskiego, co miało wpływ na jego działalność polityczną. Z wykształcenia był chemikiem, a jego zaangażowanie w ruch komunistyczny w Polsce uaktywniło się w latach czterdziestych XX wieku, kiedy to pełnił funkcję I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej w okresie od 1942 do 1943 roku.

Życiorys

Młodość

Paweł Finder, pochodzący z zasobnej rodziny żydowskiej zajmującej się handlem, dorastał w Leszczynach, obecnej części Bielska-Białej. Swoją edukację rozpoczął w miejscowej szkole powszechnej, po czym kontynuował naukę w niemieckim gimnazjum w Bielsku. Tam zetknął się z ideami syjonistycznymi, co wpłynęło na jego decyzję o przerwaniu nauki w 1920 roku i wyjeździe do Palestyny, gdzie pracował jako robotnik. Jednak szybko zniechęcił się do ruchu syjonistycznego i powrócił do Polski, by w 1922 roku ukończyć gimnazjum. W dalszej kolejności przeniósł się na studia do Wiednia, gdzie związał się z ruchem komunistycznym. Wyjazd do Francji w 1924 roku umożliwił mu naukę w Instytucie Chemicznym w Miluzie, a następnie w Paryżu, gdzie rozwijał swoje badania pod kierunkiem cenionego prof. Fryderyka Joliot-Curie.

Wczesna działalność polityczna

Początkowe kroki w polityce Paweł Finder postawił działając w Komunistycznej Partii Austrii w latach 1922–1924, a następnie we Francuskiej Partii Komunistycznej do 1928 roku. Jego aktywność związała go z Komitetem Obwodowym FPK w Paryżu oraz redakcjami gazet, w tym niemieckojęzycznego „L’Humanité” i „Cahiers de Bolschevisme”. W artykule z 1927 roku pisał o znaczeniu strajku powszechnego, rozważając jego potencjalne przekształcenie w zbrojne powstanie. Jako część Komitetu Centralnego FPK, jego działalność przyciągnęła uwagę francuskiej policji, co skutkowało aresztowaniem i deportacją z Francji w 1928 roku.

Powrót do Polski

Po powrocie do ojczyzny w 1928 roku, Finder podjął pracę w fabryce w Bielsku oraz wznowił zaangażowanie polityczne, dołączając do Komunistycznej Partii Polski. Odbywał służbę wojskową, podczas której rzekomo próbował wprowadzić ideologię komunistyczną, jednak brak dowodów sugeruje, że była to działalność marginalna. Po służbie wojskowej krótko przebywał w Berlinie i Paryżu, a powracając do KPP, zaangażował się w egzekutywę partii w Zagłębiu Dąbrowskim. Aresztowany w kwietniu 1931 roku, był tymczasowo zwolniony za kaucją, lecz ponowna nieobecność na rozprawie spowodowała, że od 1933 roku był ścigany listem gończym.

II wojna światowa

Podczas inwazji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, Finder został uwolniony z więzienia w Rawiczu, po czym udał się do Warszawy, a następnie osiedlił się na terenach okupacji sowieckiej w Białymstoku. Pracował tam w Zarządzie Mieszkaniowym, a także prowadził wykłady na temat konstytucji ZSRR. Awansowany w 1941 roku do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), intensywnie działał na rzecz komunistycznych organizacji, publikując artykuły w radzieckiej prasie i angażując się w życie polityczne Białegostoku. Pod wpływem ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 roku, musiał ewakuować się do Homla wraz z innymi Jakubem Bermanem. Po przybyciu do Moskwy, uczestniczył w kursie Międzynarodówki Komunistycznej, gdzie z Nowotką i Mołojcem przygotowywał otworzenie partii komunistycznej w Polsce, co doprowadziło do powstania Polskiej Partii Robotniczej.

Jako lider PPR, Alfredem Lampe i Marcelim Nowotką, Finder uczestniczył w przygotowywaniu deklaracji programowych partii „O co walczymy?”. Zamieszkał na Żoliborzu u Wandy Górskiej. 14 listopada 1943 roku, został aresztowany przez Gestapo przy ul. Grottgera 12 na Mokotowie i osadzony w Pawiaku, gdzie zmarł 26 lipca 1944 roku, rozstrzelany w ruinach warszawskiego getta.

Ordery i odznaczenia

W uznaniu za zasługi, Paweł Finder otrzymał wysokie odznaczenia. Wśród nich znajduje się:

  • Order Krzyża Grunwaldu I Klasy – nadany pośmiertnie, na mocy postanowienia Prezydenta RP z dnia 26 lipca 1948.

Kinematografia

W filmie wojennym z czasów radzieckich zatytułowanym Żołnierze wolności, który powstał w 1977 roku pod reżyserią Jurija Ozierowa, mamy okazję zobaczyć wyjątkową interpretację postaci Pawła Findera. W rolę tę doskonale wcielił się znany polski aktor Leszek Herdegen, który swoim talentem nadał tej postaci głębi i autentyczności.

Upamiętnienie

W 1971 roku na elewacji budynku usytuowanego przy ul. Grottgera 12 w Warszawie, gdzie Paweł Finder został aresztowany w towarzystwie Małgorzaty Fornalskiej, odsłonięto tablicę pamiątkową. Jednak po 1989 roku tablica ta została zakryta metalową pokrywą, co budzi kontrowersje i pytania o zachowanie pamięci historycznej.

W okresie od 1972 do 1990 roku, Paweł Finder był patronem Szkoły Podstawowej nr 8 znajdującej się na osiedlu Gen. Andersa w Rzeszowie. Dodatkowo, w latach 1962–1991 patronował Szkole Podstawowej nr 30 w Zabrzu. Warto zaznaczyć, że do 1991 roku jego imię nosiły ulice w takich miastach jak Zielona Góra, Słupsk, Gliwice, Rybnik, Kraków oraz Tarnów. Do 2017 roku jedno z osiedli w Radlinie również miało jego imię.

W latach 1975–1995, obecna ulica rtm. Witolda Pileckiego w Warszawie nosiła jego nazwisko, co podkreśla jego znaczenie w historii regionu. Ponadto, jego pierwsza biografia naukowa została stworzona na Uniwersytecie Śląskim w 1976 roku. Praca ta była wynikiem badań Stefanii Topol, która poświęciła się zgłębianiu jego życia i działalności.

Oceń: Paweł Finder

★★★★★
Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:22