Adam Konstanty Zając, urodzony 26 listopada 1940 roku w Bielsku, to wybitny polski botanik, który zdobył uznanie jako profesor doktora habilitowanego. Jego prace naukowe koncentrują się głównie na fitogeografii oraz taksonomii roślin, dziedzinach, które odgrywają kluczową rolę w zrozumieniu różnorodności roślinności na świecie.
Jako uznany ekspert, Zając został uhonorowany Medalem im. Władysława Szafera, co potwierdza jego wkład w rozwój nauk przyrodniczych w Polsce. Warto również zauważyć, że wiele jego prac jest owocem współpracy z żoną, Marią, co świadczy o ich wspólnym zaangażowaniu w badania i edukację w obszarze botaniki.
Życiorys
Adam Zając przyszedł na świat 26 listopada 1940 roku w Bielsku-Białej jako syn Konstantego oraz Zofii Anny. Pierwsze etapy edukacji zakończył w rodzinnym mieście, gdzie uczył się w szkole podstawowej w latach 1947–1954, a następnie w II Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka od 1954 do 1958 roku.
W okresie 1958–1960 studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak w 1961 roku podjął decyzję o przeniesieniu się na Wydział Biologii i Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Tam w 1966 roku uzyskał tytuł magistra na kierunku botanika, pod kierunkiem Kazimierza Kostrakiewicza.
Po ukończeniu studiów Adam Zając rozpoczął swoją karierę zawodową jako asystent naukowo-techniczny w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin w Instytucie Botaniki na Wydziale Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tej roli współpracował z Janem Kornaś, który był jego mentorem. W ciągu swojej kariery awansował na stanowisko adiunkta, które piastował od 1973 do 1980 roku w Zakładzie Taksonomii Roślin i Fitogeografii.
W 1970 roku Zając obronił doktorat, którego podstawą była praca pt. Krytyczna rewizja polskich przedstawicieli rodzaju Cerastium L., sekcji Fugacia i Caespitosa, pod kierunkiem J. Kornaś. W 1980 roku zdobył habilitację na podstawie monografii dotyczącej pochodzenia archeofitów w Polsce. Po kolejnych latach ciężkiej pracy, 27 kwietnia 1993 roku otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych.
W latach 1992–2008 pełnił urząd dyrektora Instytutu Botaniki, a w latach 1993–2011 kierował Zakładem Taksonomii Roślin i Fitogeografii. W trakcie swojej kariery brał udział w wielu zagranicznych projektach naukowych, odwiedzając m.in. Austrię, Czechy, Jugosławię, Niemcy, Słowację, Szwecję, Ukrainę i Węgry. W 1972 roku spędził pół roku na Uniwersytecie Helsińskim, natomiast w 1980 roku pracował przez trzy miesiące na Uniwersytecie Bagdadzkim.
Od 1968 roku Zając był aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego, a także wiceprzewodniczącym Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2004 roku, wspólnie z żoną Marią, otrzymał Medal im. Władysława Szafera, a w 2010 roku przyznano mu honorowe członkostwo w Czeskim Towarzystwie Botanicznym.
Zajmował się recenzowaniem prac doktorskich i habilitacyjnych, w tym 39 takich prac oraz był promotorem 17 rozpraw doktorskich, wśród których byli Agnieszka Popiela, Marcin Nobis oraz Krzysztof Oklejewicz. Zasiadał także w dwóch komitetach Polskiej Akademii Nauk: Botaniki oraz Ochrony Przyrody. Współpracuje z Uniwersytetem Szczecińskiem, gdzie pełni rolę współredaktora „Zachodniopomorskiego Atlasu Rozmieszczenia Roślin i Grzybów” oraz jest współtwórcą „Herbarium Stetinense”. W roku 2021 Zając, jako emerytowany profesor, kontynuował swoje zainteresowania w Instytucie Botaniki UJ.
Jest autorem licznych publikacji naukowych, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy w dziedzinie botaniki.
Życie prywatne
Adam Zając miał dwie żony, które były osobami wykształconymi i związanymi z nauką. Jego pierwszą żoną była dr Eugenia Urszula Zając, urodzona w 1941 roku. Drugą żoną prof. Maria Zając, która zmarła w 2018 roku, również posiadała znaczący dorobek naukowy w dziedzinie botaniki. Obie żony, nie tylko w sferze życia osobistego, ale także zawodowo, współpracowały z Adamem Zającem. Dodatkowo, od 1988 roku, Zając jest członkiem Krakowskiej Loży Fajki.
Publikacje
Wszystkie publikacje Adama Zająca do roku 2011 zostały zebrane w szczegółowy sposób przez Marię Zając. Publikacja ta znalazła swoje miejsce w Wiadomościach Botanicznych, tom 55, numer 3/4, w roku 2011.
Upamiętnienie
Na cześć Adama Zająca nazwano szereg interesujących gatunków oraz rodzajów roślin, które odzwierciedlają jego wkład w biologiczne badania i odkrycia. Oto niektóre z nich:
- południowoamerykański rodzaj storczyka: Adamanthus, który został dokładnie opisany przez prof. Dariusza Szlachetko,
- karpacki gatunek jastrzębca: Hieracium zajacii, jego opisy są dziełem prof. Zbigniewa Szeląga,
- kazachski gatunek ostnicy: Stipa adamii, którego autorem opisu jest Marcin Nobis,
- gatunek mniszka, opisany z Polski: Taraxacum zajacii, wykonany przez Jolantę Marciniuk oraz Pawła Marciniuka,
- kaukaski gatunek zarazy: Orobanche zajaciorum, opis zatytułowany jest dziełem Renaty Piwowarczyk.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Jerzy Kleer | Mieczysław Stein | Piotr Francuz | Hugo von Seeliger | Bolesław Boczek | Marek Dzida | Jan Nikliborc | Karl Kolbenheyer | Dariusz Libionka | Maria Szumiec | Jakub Malik | Wojciech Żurek | Eneasz Wiewióra | Jan Szumiec (ichtiolog) | Dorota Malczewska-Pawelec | Iwona Adamiec-Wójcik | Andrzej Linert | Ewa Łojkowska | Franz Sauer | Dieter BorisOceń: Adam Zając (biolog)