Bielska Szkoła Przemysłowa

---

Historia

XIX wiek

Korzenie Bielskiej Szkoły Przemysłowej sięgają lat 60. XIX wieku. W tym dynamicznie rozwijającym się regionie bielsko-bialskim, który stanowił trzecie co do wielkości po Brnie i Libercu centrum włókiennictwa w ówczesnej monarchii austro-węgierskiej, zaczęto dostrzegać konieczność kształcenia wykwalifikowanych kadr technicznych.

W 1862, 1864 lub 1865 roku – różne źródła podają inne daty – rozpoczęto prywatne kursy tkackie w wynajętej lokalizacji przy ulicy Pastornak (obecnie 1 Maja). Kursy prowadzone były przez Franciszka Strzygowskiego, mistrza włókienniczego Rudolfa Suchego, który pochodził z Liberca. 3 kwietnia 1866 roku przekształcono te kursy w zinstytucjonalizowaną Szkołę Tkacką (Die Webeschule) pod auspiciami Bielsko-Bialskiego Towarzystwa Przemysłowego. Pomimo że była to szkoła prywatna (czesne wynosiło 24 guldeny), wspierano ją finansowo przez władze miasta Bielska (z subwencją 200 guldenów) oraz Białej (100 guldenów), a nadzór sprawował cech sukienniczy. Pierwszym kierownikiem był Rudolf Suchy.

Nauka trwała przez dwa lata, a chłopcy przyjmowani byli po ukończeniu szkoły podstawowej. Oprócz zagadnień włókienniczych nauczano również podstaw ekonomii. W 1874 roku szkoła przekształciła się w Szkołę Zawodową Tkactwa Ministerstwa Handlu, stając się pierwszą państwową placówką tego typu w mieście. Zaczęto rozwijać warsztaty szkolne, które do 1880 roku dysponowały już trzynastoma krosnami z napędem parowym i innymi maszynami.

Jednocześnie, władze miejskie zaczęły zabiegać o powołanie średniej szkoły zawodowej, obejmującej nie tylko włókiennictwo. Ich starania zakończyły się sukcesem 12 października 1874 roku, kiedy otwarto C.K. Państwową Szkołę Przemysłową w Bielsku (K. K. Staatsgewerbeschule in Bielitz) z dwoma wydziałami: budowlano-technicznym oraz mechanicznym-technicznym. System kształcenia był trójstopniowy: szkoła przygotowawcza, szkoła przemysłowa oraz szkoła wyższa w postaci pięciomiesięcznych kursów. Mimo początkowych trudności, nowy dyrektor Johann Stingl w 1879 roku podjął poważną reorganizację, wynikiem czego były nowe wydziały: mechaniczny i chemiczny, szkoła maszynowa oraz chemiczna.

W 1882 roku do Państwowej Szkoły Przemysłowej dołączono Szkołę Zawodową Tkactwa, integrując bielskie szkolnictwo zawodowe. Szkoła przeniosła się z ul. Pastornak do nowego gmachu przy ul. Strzelniczej (dzisiejszej Słowackiego), który jest obecnie znany jako siedziba „Mechanika”. W latach 80. i 90. XIX wieku szkoła rozwijała się dynamicznie, osiągając w 1890 roku około tysiąca uczniów, w tym 140 na kierunkach wyższych. Kluczowym problemem stały się braki lokalowe, co skłoniło do wysyłania petycji w sprawie rozbudowy w 1896 roku.

W 1904 roku powstał komitet budowlany, co zaowocowało nowym kompleksem szkolnym wybudowanym w latach 1910–1913 pomiędzy ul. Sixta, Słowackiego, Piastowską oraz Krasińskiego, który jest używany po dziś dzień.

Okres międzywojenny

Po zakończeniu I wojny światowej i przystąpieniu Bielska do Polski, rozpoczął się proces polonizacji tej placówki. W lipcu 1919 roku, obok klas niemieckich, utworzono pierwsze dwie polskie klasy na wydziale mechanicznym oraz kurs mistrzów maszynowych, które prowadził Karol Stasiek. W 1921 klasom polskim nadano status głównych, a w klasach niemieckich wprowadzono obowiązkowy język polski, które ostatecznie zlikwidowano w 1926 roku.

W roku 1922 na stanowisko dyrektora powołano Jerzego Stonawskiego, który pełnił tę funkcję aż do swojej śmierci w 1936 roku. Był on symbolem rozkwitu szkoły w tym okresie. Wówczas placówka wzbogaciła się o największe warsztaty elektrotechniczne w Polsce oraz Stację Doświadczalną z laboratoriów chemiczno-włókienniczych. W 1933 roku założono również Koło Szybowcowe pod kierunkiem Tadeusza Chlipalskiego. Produkując pierwszy w Bielsku szybowiec, stanowiło ono zalążek późniejszego Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego. Wśród wykładowców znajdował się również malarz i grafik Adam Bunsch, który uczył rysunku zawodowego.

Szkoła miała status szkoły wyższej technicznej do 31 sierpnia 1931 roku. Później zmieniono jej status na średniej zawodowej. Po reformie szkolnictwa w 1937 roku, nowa struktura obejmowała czteroletnie gimnazjum mechaniczne, trzyletnie liceum mechaniczne oraz różne inne kierunki, w tym chemiczno-farbiarskie.

W wyniku wybuchu II wojny światowej, Państwowa Szkoła Przemysłowa została zamknięta i zastąpiona dwiema niemieckimi instytucjami: mechaniczną Ingenieurschule oraz włókienniczą Textilfachschule, a dokumentacja dotycząca ich funkcjonowania została częściowo zniszczona.

Okres powojenny 1945–1989

Po zakończeniu działań wojennych, pierwszy skrócony rok szkolny zainaugurowano 16 kwietnia 1945 roku, kiedy szkoła działała w różnych lokalizacjach na terenie miasta, ponieważ główny budynek zajmował radziecki szpital wojskowy do października 1945. W roku szkolnym 1946/1947, po raz pierwszy do szkoły przystępowały dziewczęta. W latach 1947–1951 rozpoczyna się rozbudowa nowych warsztatów oraz nowe skrzydło gmachu głównego od ul. Słowackiego.

Rok 1950 to kluczowy moment w historii placówki, w którym nastąpiła całkowita zmiana modelu szkoły. Dotychczasową wielodyscyplinarną Państwową Szkołę Przemysłową podzielono na dwie odrębne instytucje: Technikum Mechaniczno-Elektryczne (Mechanik), który mieścił się przy ul. Słowackiego 24 (dzisiaj Zespół Szkół Elektrycznych, Elektronicznych i Mechanicznych im. Jędrzeja Śniadeckiego), oraz Technikum Włókiennicze (Włókiennik), które zajęło obiekt przy ul. Sixta 20. W 1973 roku, Technikum Włókiennicze zostało przekształcone w Zespół Szkół Zawodowych nr 1 im. Romana Śliwy, który łączył różne kierunki zawodowe. Przez wiele lat instytucja ta była wiodącym ośrodkiem kształcenia kadry dla bielskiego przemysłu włókienniczego.

Okres od 1989 do współczesności

W wyniku transformacji ustrojowej, placówka przeszła kilka reorganizacji, a w 1998 roku przyjęła nazwę Bielska Szkoła Przemysłowa, nawiązując do swojej pierwotnej tożsamości. W obliczu kryzysu bielskich zakładów włókienniczych, szkoła zrezygnowała ze specjalizacji w tym zakresie i poszerzyła swoją ofertę edukacyjną o pięcioletnie Liceum Ekonomiczne. Dodatkowo, od roku 2000 wprowadzono różnorodne licea profilowane, w tym chemiczne, ochrony środowiska, ekonomiczne, informatyczne oraz odzieżowe. Od 2003 roku szkoła składała się z czterech wydziałów: chemicznego, odzieżowego, ochrony środowiska oraz informatyczno-ekonomicznego. Taki system kształcenia obowiązywał do 2010 roku, kiedy zaprzestano naborów do IX Liceum Ogólnokształcącego oraz pozostałych liceów profilowanych, a wydział informatyczno-ekonomiczny przeniesiono do innych szkół w Bielsku.

Współczesność

Bielska Szkoła Przemysłowa, od 2010 roku, działa jako zespół dwóch publicznych szkół zawodowych ponadgimnazjalnych, które obejmują Technikum nr 1 oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową nr 1. W ramach Technikum, które oferuje kształcenie w trzech wydziałach, uczniowie mają możliwość wyboru spośród sześciu zawodów.

• Wydział Chemii i Ochrony Środowiska – kształci w kierunkach: technik analityk, technik ochrony środowiska oraz technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej,
• Wydział Tekstylno-Artystyczny – oferuje kształcenie w zawodzie technika przemysłu mody,
• Wydział Cyfrowych Procesów Graficznych – wcześniej jako technik cyfrowych procesów graficznych (do 2019 roku), a od 2019 roku kształci techników grafiki i poligrafii cyfrowej.

Natomiast Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształci uczniów w jednym zawodzie – krawca. W ciągu prawie dwóch dekad, w latach 2002–2021, dyrektorem Bielska Szkoły Przemysłowej był mgr inż. Bogdan Sroka. Obecnie, te obowiązki sprawuje mgr Gabriela Michalska.

Budynek

Obiekt Bielskiej Szkoły Przemysłowej, usytuowany w historycznym Dolnym Przedmieściu, znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Słowackiego. Kompleks ten zajmuje cały kwartał pomiędzy ulicami Teodora Sixta, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego oraz Piastowską, będącą dawną własnością Ernsta Grünwalda, która została wykupiona w 1908 roku.

Główny budynek, którego fasadę można podziwiać od strony ul. Sixta, został wzniesiony w stylu klasycyzującym neobaroku, wzbogaconym elementami secesyjnymi między latami 1910 a 1913. Jego projekt stworzył Ernst Lindner, a prace budowlane zrealizowały firmy Karola Korna i Andrzeja Walczoka. Struktura składa się z trzech brył, zaopatrzonych w mansardowy dach oraz charakterystyczną wieżyczkę zegarową na szczycie, co nadaje mu pałacowy charakter.

Nad głównym wejściem znajduje się imponujący balkon, z którego wznoszą się cztery okazałe rzeźby puttów. Dodatkowo, elewacja budynku jest wzbogacona licznymi emblematami przemysłowymi, do których należą postacie drwala oraz robotnika trzymającego młot. W latach 1949–1951 zbudowano w tej samej stylistyce skrzydło, które znajduje się od strony ul. Słowackiego.

Na pozostałej części terenu wybudowano parterowe i piętrowe warsztaty szkolne, które były stopniowo rozbudowywane w czasie międzywojennym oraz w latach 1947–1948. W 2005 roku warsztaty zostały wyłączone z Bielskiej Szkoły Przemysłowej i współtworzą obecnie Bielskie Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego.

Przynależność do stowarzyszeń

Bielska Szkoła Przemysłowa aktywnie uczestniczy w ważnych dla edukacji inicjatywach. Jest członkiem Stowarzyszenia na rzecz Najstarszych Szkół w Polsce, które ma na celu zbieranie oraz gromadzenie wartościowych historycznych dokumentów związanych z edukacją. Stowarzyszenie specjalizuje się w opracowywaniu monografii dotyczących tych placówek oraz prowadzeniu kwerend źródeł opartych na jednolitych kryteriach naukowych.

---

Oceń: Bielska Szkoła Przemysłowa

---