Pomnik Marcina Lutra, wpisany w krajobraz Bielska-Białej, ma swoją lokalizację na placu Marcina Lutra. Mieści się on w sercu tak zwanego Bielskiego Syjonu, tuż obok ewangelickiego Kościoła Zbawiciela, co czyni go ważnym punktem na mapie tego regionu.
Obecnie jest to jedyny pomnik poświęcony Marcinowi Lutrowi znajdujący się w Polsce. Wysoka na 2,5 metra i ważąca 690 kilogramów figura reformatora, przedstawia go w pełnej postaci, ubranego w togę, z rękami wyciągniętymi do przodu, trzymającymi Biblię. Ta niezwykła sylwetka została stworzona przez znanego wiedeńskiego rzeźbiarza Franza Vogla, który uchwycił esencję luterańskiego dziedzictwa.
Pomnik stoi na solidnym granitowym cokole, zbudowanym przez lokalnego kamieniarza, Theodora Grögera. Akt odsłonięcia tego dzieła miał miejsce 8 września 1900 roku, co miało miejsce trzy lata po powołaniu komitetu zajmującego się jego budową.
Historia
Pomysł wzniesienia w Bielsku pomnika Marcina Lutra zainicjował właściciel fabryki włókienniczej w Aleksandrowicach, Heirlich Wilhelm Förster. Propozycja ta zyskała akceptację lokalnej parafii ewangelickiej Zbawiciela. Rzeczywiste rozmowy dotyczące budowy pomnika rozpoczęły się dopiero w roku 1897. Wówczas pomysł Förstera zyskał dużą popularność wśród mieszkańców miasta, w przeważającej części ewangelików.
10 listopada 1897 roku zaprezentowano oficjalny projekt wzniesienia monumentu na zebraniu członków parafii. Uznano, że obiekt ten „doda honoru zborowi oraz stanie się ozdobą Bielska”, decydując jednocześnie o unikaniu kopii już istniejących wizerunków Lutra. Na tym samym spotkaniu powołano Wydział do Wzniesienia Pomnika Marcina Lutra, którego przewodniczącym został Adolf Mänhardt senior, pełniący funkcję wicekuratora zboru.
Fundusze na budowę monumetu pochodziły głównie z darowizn mieszkańców parafii oraz sprzedaży „cegiełek” z wizerunkiem pomnika. W mniejszym zakresie wsparcie płynęło także ze strony gmin ewangelickich w Warszawie oraz Tomaszowie Mazowieckim, do których parafia Zbawiciela skierowała prośbę o pomoc finansową. W 1899 roku, gdy zebrano znaczną część środków, Wydział ogłosił konkurs na model pomnika.
W konkursie wzięli udział trzej zgłoszeni rzeźbiarze: E. Hegenbarth, Ignatz Rössner – twórca pomnika w Ašu, oraz Franz Vogl. Ostatecznie wybrano projekt Vogla, zlecenie na odlanie rzeźby przekazano wiedeńskiej filii zakładu metalurgicznego Arthura Kruppa z Berndorf, a wykonanie granitowego cokołu powierzono bielskiej firmie kamieniarskiej Theodora Grögera. Miejsce dla pomnika, przed kościołem Zbawiciela, wybrał sam Vogl, który także zaprojektował otaczającą go zieleń.
Przygotowania do uroczystości odsłonięcia monumentu rozpoczęły się w maju 1900 roku. 11 maja na ustalonym miejscu ustawiono granitowy cokół. Na początku września rozpoczęła się dekoracja placu, mieszkańcy miasta zasypywani byli plakatami informującymi o nadchodzącym wydarzeniu, a prasa publikowała ogłoszenia oraz artykuły na ten temat. 6 września, w ramach tradycyjnego wieczoru familijnego zorganizowanego w Strzelnicy w Parku Jubileuszowym im. Franciszka Józefa (obecnie siedziba Bielskiego Centrum Kultury), pastor Artur Schmidt wygłosił mowę na temat roli protestantyzmu w Austro-Węgrzech, co zainaugurowało uroczystości.
Następnego dnia odbyło się zebranie Głównego Związku Ewangelickiego Stowarzyszenia Gustawa Adolfa, podczas którego zaprezentowano przedstawienie teatralne Hansa Herriga pt. Martin Luther. Festspiel. Główne obchody rozpoczęły się 8 września, gdzie o 8:30 z wieży kościelnej rozbrzmiała melodia grana przez miejską orkiestrę. Następnie ruszył pochód, który przeszedł przez przygotowaną wcześniej bramę ceremonialną. Pastor Schmidt wygłosił przemówienie, w którym przybliżył historię pomnika. W końcowej części przewodniczący Wydziału dla Wzniesienia Pomnika poprosił o przyjęcie monumentu przez zbór oraz zapewnienie nad nim opieki na zawsze.
Pod pomnikiem złożono wieńce, a uczestnicy uroczystości przeszli na drugie nabożeństwo. Na początku kontrowersje wzbudzał sam wygląd pomnika, gdyż twarz Lutra w dziele bardzo odbiegała od rzeczywistego wizerunku duchownego. Intencją twórcy nie było jednak kierowanie się dosłownością fizjonomii Lutra, lecz oddanie idei: bohaterstwa, heroizmu ducha, wielkości, potęgi miasta oraz dumy narodowej. Z czasem wygląd monumentu został zaakceptowany, a pomnik stał się symbolem miasta i ewangelików na Śląsku Cieszyńskim.
W 1945 roku, po wojnie, wiele pomników Marcina Lutra w Polsce (w tym wersje w Gdańsku oraz Brzegu) zostało zlikwidowanych. Wyjątek stanowił jednak bielski pomnik, który został ostrzelany przez radzieckich żołnierzy, ale nie został całkowicie zniszczony, przez co jest dziś jedynym pomnikiem Lutra w Polsce.
Pozostałe obiekty w kategorii "Pomniki":
Bajkowe Bielsko-Biała | Pomnik Reksia w Bielsku-Białej | Pomnik Syrenki w Bielsku-Białej | Pomnik Bolka i Lolka w Bielsku-BiałejOceń: Pomnik Marcina Lutra w Bielsku-Białej