Moritz Piesch

---

Stosunki rodzinne

Moritz Piesch przyszedł na świat w rodzinie fabrykanckiej, której korzenie sięgają tradycji żydowskiej. Jego ojciec, Karol Piesch, był ewangelikiem i zarządzał fabryką sukna w Wapienicy. W 1873 roku, poszukując nowych możliwości, osiedlił się w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie rozpoczął pracę jako buchalter w przędzalni Adolfa Elbela.

Niedługo po rozpoczęciu swojej kariery, Moritz poślubił Elżbietę Elbel, córkę właściciela przędzalni. Niestety, po tragicznej śmierci żony, podjął decyzję o kolejnym małżeństwie z Zofią Amalią Elbel, która była siostrą jego pierwszej żony. Z tych dwóch związków, Moritz był dumnym ojcem, pozostawiając po sobie dwóch synów: Rudolfa Adolfa, urodzonego w 1896 roku, oraz Karola Fryderyka, a także sześć córek.

Fabryka M. Piescha

W 1874 roku Moritz Piesch zainicjował działalność swojej mechanicznej farbiarni oraz wykończalni tkanin, znanej w języku niemieckim jako Farberei und Appretur. Jako obywatel austriacki, którego inwestycje miały miejsce w Królestwie Polskim, wykorzystał on możliwość zaciągania tanich kredytów oraz skorzystał z dekretu cara Aleksandra, który przez 10 lat zwalniał go z podatków.

W obliczu korzystnej koniunktury gospodarczej oraz znaczących zamówień ze strony armii carskiej, a także dzięki wprowadzeniu złotych ceł na importowane towary sukiennicze w 1887 roku, fabryka Piescha szybko się rozwijała. Wkrótce po rozpoczęciu działalności, zakład został zelektryfikowany oraz zmechanizowany, korzystając z napędu parowego o mocy 350 KM.

Do 1892 roku jego zakład zatrudniał już 245 pracowników, a w 1905 roku, mimo występującego kryzysu, liczba pracowników wzrosła do 400. W roku 1908 fabryka dysponowała zatrudnieniem prawie 900 osób, co czyniło ją jedną z największych oraz najbardziej znaczących w regionie na początku XX wieku. Poza tym, Piesch był współwłaścicielem fabryki zapałek w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie pracowało od 100 do 190 robotników.

Niedługo przed wybuchem I wojny światowej, w 1914 roku, w celu pozyskania dalszego kapitału na rozwój przedsiębiorstwa, firma została przekształcona przez zięcia Moritza Piescha – Alfonsa Severina. Severin, który faktycznie kierował przedsiębiorstwem w tym okresie, zainicjował jego działalność jako Anonimową Spółkę Udziałową „Piesch” (Société Anonyme des Etablissements „Piesch”). W nawiązaniu do tej transformacji, firma miała swojego pełnomocnika w Paryżu, którym został Georges Crozat.

Działalność społeczna

Moritz Piesch był osobą o niezwykłym zaangażowaniu w życie społeczności lokalnej, przejawiającym się w licznych działaniach charytatywnych oraz społecznych. Jego wkład w rozwój infrastruktury miejskiej był nieoceniony.

Wspierał i finansował budowę nowoczesnego szpitala miejskiego, co miało istotny wpływ na opiekę zdrowotną w regionie. Z inicjatywy Piescha powstała Tomaszowska Ochotnicza Straż Ogniowa (TOSO), utworzona w roku 1877, gdzie pełnił rolę pierwszego komendanta, a jego kierownictwo przyczyniło się do zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców.

W latach 1897–1902 aktywnie wspierał finansowo budowę nowego kościoła ewangelickiego pod wezwaniem Zbawiciela, co z pewnością przyczyniło się do umocnienia życia religijnego we wspólnocie. Jako długoletni prezes Kolegium Kościelnego parafii augsbursko-ewangelickiej w Tomaszowie Mazowieckim, Piesch miał znaczący wpływ na decyzje dotyczące sprawy społeczności ewangelickiej.

W 1899 roku założył ewangelickie Towarzystwo Pomocy Ubogim, które miało na celu wspieranie najuboższych członków społeczności. Dwa lata później, w roku 1901, stworzył i prowadził ewangelicką Ochronkę dla dzieci, w której ofiarował opiekę najmłodszym.

W jego działaniach charytatywnych wspierała go żona, Zofia, znana jako „anioł Tomaszowa”, co podkreślało ich wspólne zaangażowanie w pomoc potrzebującym. W 1903 roku Piesch czynnie wspierał otwarcie pierwszej szkoły średniej w Tomaszowie, co stanowiło istotny krok w kierunku podniesienia poziomu kształcenia lokalnej młodzieży.

W czasach kryzysu, w 1905 roku, zorganizował przyzakładową stołówkę, która wydawała codziennie 1600 obiadów dla rodzin pracowników, co znacznie poprawiło sytuację bytową wielu rodzin. Dodatkowo, Piesch aktywnie wspierał oraz finansował szkolnictwo wyznaniowe, w tym szkoły ewangelickie, katolickie, prawosławne oraz oraz starozakonne. Jego niezłomne podejście do pomocy społecznej czyn uczyniło go szanowaną postacią w społeczności Tomaszowa Mazowieckiego.

Podróże i śmierć

Moritz Piesch odbył wiele fascynujących podróży po różnych zakątkach świata, które nie ograniczały się tylko do celów handlowych. Jego eksploracje obejmowały Rosję oraz Daleki Wschód, a także Chiny i Japonię. W swojej wędrówce nie omijał również atrakcji Europy, zwiedzając wiele krajów. Ponadto, uczestniczył w rejsie do Ameryki Północnej, co potwierdza jego zamiłowanie do odkrywania nowych miejsc.

Niestety, życie Moritza Piescha zakończyło się w wieku 59 lat, w trakcie kolejnej podróży, która miała miejsce we Wrocławiu. Tam, na łożu śmierci, wyraził swoją ostatnią wolę, dotyczącą miejsca spoczynku. Został pochowany w Tomaszowie Mazowieckim, co do dziś pozostaje istotnym punktem naszej pamięci o nim. Jego pomnik jest nadal widoczny na cmentarzu ewangelickim w Tomaszowie, usytuowanym przy ulicy Smutnej.

---

Oceń: Moritz Piesch

---