Willa Theodora Sixta w Bielsku-Białej

---

Historia

Willa Theodora Sixta, wzniesiona w 1883 roku, była miejscem o niezwykłej wartości historycznej. Powstała z myślą o przedsiębiorcy i filantropie, Theodorze Karolu Sixt, oraz jego żonie, Johanne Emilie z domu Weich. Projektantem tego obiektu był Carl Korn, znany bielski architekt, który równocześnie pracował nad swoim własnym domem, mającym formę neorenesansowego pałacu, usytuowanym tuż naprzeciwko willi (obecny adres: Mickiewicza 21). Willa Sixta została zainspirowana Villa Wartholtz, znajdującą się w Reichenau an der Rax, która była rezydencją arcyksięcia Karola Ludwika.

W 1887 roku Johanne zmarła, a Theodor wkrótce po jej śmierci, bo w 1889 roku, ponownie się ożenił, biorąc za żonę 21-letnią Annę Mariannę z domu Zipser. Niestety, Theodor Sixt zmarł bezpotomnie w 1897 roku. W swoim testamencie zapisał willę miastu Bielsko, jednak z zastrzeżeniem, że musi pozostać w jego rękach i nosić nazwę „willa Sixta”. Jego żona mogła mieszkać w willi jedynie do momentu, gdy zdecyduje się ponownie wyjść za mąż. Kiedy to miało miejsce w 1904 roku, władze miejskie przejęły nieruchomość, a nowym lokatorem został fabrykant i lokalny polityk, Gustav Josephy. Mieszkał on w willi z żoną oraz pięciorgiem dzieci aż do swojej śmierci w 1918 roku, prowadząc jednocześnie biuro poselskie jako deputowany do Sejmu Krajowego w Opawie.

Późniejsze losy willi również były różnorodne. W jej wnętrzach, w kolejnych latach, znajdowały się biura prokuratury oraz kancelarie adwokackie. W latach 30. XX wieku rezydował tu burmistrz Wiktor Przybyła. Dla potrzeb rodziny Josephy’ego przygotowano projekt adaptacji wnętrz, nad którym pracowała wiedeńska pracownia Alexandra Neumanna. Natomiast plany przebudowy z 1935 roku opracowane zostały przez bielskie biuro spadkobierców Carla Korna.

Po II wojnie światowej willa zyskała różne funkcje publiczne, a wnętrza były poddane dalszym przekształceniom. Mieściły się w niej m.in. biura Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Wydział Kultury i Sztuki bielskiego magistratu oraz Galeria Fotografii B&B. W latach 2002–2012 pełniła rolę rektoratu Akademii Techniczno-Humanistycznej. W dniu 15 września 1994 roku została wpisana do rejestru zabytków.

W 2003 roku do willi dobudowano nowe, główne wejście w formie wysuniętego ryzalitu z tarasem na dachu z potrójnymi drzwiami, starając się zachować stylistykę zgodną z resztą budynku. W 2009 roku przed wejściem ustawiono rzeźbę „Kompas dla Bielska-Białej”, której autorem jest Sławomir Brzoska. W latach 2017–2020 przeprowadzono generalny remont budynku, realizowany w ramach unijnego projektu – Rewitalizacja Willi Teodora Sixta w Bielsku-Białej, pod kierunkiem Stanisława Niemczyka. Po zakończeniu tych prac budynek uzyskał nowe, dwojakie przeznaczenie. Część południowa oraz pierwsze piętro są użytkowane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, który prowadzi tu klub seniora oraz działalność z zakresu aktywizacji społecznej. Natomiast w pozostałych pomieszczeniach, w tym w tzw. sali rautowej na parterze, swoją drugą siedzibę ma Galeria Bielska BWA, gdzie prezentowane są m.in. prace z kolekcji sztuki współczesnej.

Architektura

Willa, o której mowa, znajduje się na niewielkiej narożnej działce, otoczonej ulicami Adama Mickiewicza, Jarosława Dąbrowskiego oraz 3 Maja. Z pierwotnego ogrodu zachował się imponujący starodrzew, który obejmuje dąb burgundzki, lipy, klony, a także miłorząb dwuklapowy, uznawany za pomnik przyrody. W 2021 roku przy willi powstał nowoczesny ogród różany z elegancką pergolą. W południowo-wschodnim rogu działki dostrzec można budynek dawnej wozowni.

Obiekt to murowany budynek z cegły, którego kształt przypomina krótki prostokąt. Jest on doskonałym reprezentantem stylu neorenesansowego. Willa składa się z dwóch kondygnacji, a jej bryła zyskała urozmaicone formy dzięki narożnym ryzalitom oraz dachu mansardowemu. Ważnym elementem architektury jest kwadratowa wieża, usytuowana w narożniku południowo-zachodnim, zwieńczona dachem czterospadowym dekorowanym pinaklem.

Elewacja frontowa, która skierowana jest ku zachodowi, w stronę ulicy Mickiewicza, wyróżnia się parterowym ryzalitem z potrójnym wejściem głównym w przyziemiu oraz tarasem zamkniętym balustradą znajdującym się na piętrze. Z kolei elewacja wschodnia, od ulicy 3 Maja, jest zdobiona dwukondygnacyjną trójarkadową loggią, gdzie parter murowany jest, a piętro wykonane z żeliwa. Wszystkie elewacje obiektu zostały otynkowane i mają wyodrębnioną, boniowaną strefę cokołową, a także podziały horyzontalne, które tworzą gzymsy międzykondygnacyjne i wieńczące. Ciekawe dekoracyjne opaski oraz zwieńczenia otworów okiennych uzupełniają cały wygląd.

Wnętrze budynku zaprojektowane jest w układzie trzech traktów, które były wielokrotnie przekształcane ze względu na zmieniające się funkcje obiektu. Na parterze znajduje się centralnie umiejscowiona sala, której sufit ozdobiony jest fasetą oraz dekoracją płycinową. W narożniku południowo-zachodnim można podziwiać dwubiegową klatkę schodową z elegancką żeliwną balustradą. Na piętrze zachowała się także wyjątkowa sala kominkowa, w której sufit dekorowany jest sztukateriami.

---

Oceń: Willa Theodora Sixta w Bielsku-Białej

---