Alojzy Oborny

---

Życiorys

W 1955 roku Alojzy Oborny zakończył swoje studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł magistra historii sztuki. Już w latach 1955–1957 pracował jako asystent w Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie. Po tym okresie pełnił rolę kierownika Muzeum Regionalnego w Raciborzu od 1958 do 1961 roku, a następnie został dyrektorem Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, stanowisko to zajmując aż do 1987 roku.

W roku 1987 rozwinął swoją karierę, przyjmując funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych w Muzeum Narodowym w Krakowie. Po kilku latach, w 1990, powrócił do Kielc, gdzie ponownie objął zachwycające i kluczowe dla jego kariery stanowisko. Po przejściu na emeryturę w 2002 roku, Alojzy Oborny nie przestał działać na rzecz muzealnictwa, pozostając aktywnym doradcą oraz badaczem, który popularyzował historię sztuki.

Był wieloletnim członkiem Rady ds. Muzeów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także zasiadał w licznych radach muzealnych, w tym Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego. Również w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu był przewodniczącym w latach 2007–2014. Niezwykle aktywny, działał również w radach muzealnych Muzeum Narodowego w Kielcach oraz Muzeum Historycznego Miasta Kielc.

Alojzy Oborny był współzałożycielem Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki w Kielcach, którego przewodniczył przez wiele lat, a także jego członkiem honorowym. Należał do Polskiego Komitetu Narodowego ICOM oraz był jednym z założycieli Rotary Club w Kielcach. Z jego profesjonalnym wkładem wiązały się również jego działania jako redaktora naczelnego „Rocznika Muzeum Świętokrzyskiego”, który od 1976 roku zaczął być publikowany pod zmienionym tytułem „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”.

W 2001 roku doceniono jego zasługi, przyznając mu Nagrodę Miasta Kielc, a w 2002 otrzymał tytuł „Przyjaciel Polskiego Radia”.| W 2003 roku został uhonorowany specjalną nagrodą w plebiscycie Świętokrzyskie Wydarzenie Kulturalne „Pegaz”, z racji jego znaczącego wkładu w rozwój Muzeum Narodowego w Kielcach. Otrzymał także Krzyż Kawalerski oraz Oficerski Orderu Odrodzenia Polski a także Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2005 roku.

Pochowany został na Cmentarzu komunalnym w Cedzynie.

Działalność

Jako kierownik Muzeum w Raciborzu, Alojzy Oborny zyskał renomę dzięki swoim inicjatywom kulturalnym, które obejmowały kontynuację działań związanych z rewindykacją zaginionych dzieł sztuki. Jego wkład w kulturę jest niezaprzeczalny, a jeden z jego najważniejszych projektów to scenariusz wystawy Galerii Malarstwa Śląskiego, do której był głównym kolektorem. Dzięki swoim talentom organizacyjnym, pełniąc rolę dyrektora Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, doprowadził do profesjonalnej renowacji Pałacu Biskupów Krakowskich, a od 1971 roku instytucja ta stała się jej siedzibą, w której wyposażono muzeum wnętrz pałacowych. W jego erze jednostka zyskała status muzeum narodowego w 1975 roku.

W 1965 roku, Alojzy Oborny aktywnie włączył się w tworzenie Muzeum Stefana Żeromskiego w Kielcach, które stało się oddziałem Muzeum Świętokrzyskiego. Jego działania obejmowały także badania inwentaryzacyjno-historyczne dotyczące architektury pałacu i ogrodu w Oblęgorku, w wyniku których przywrócono historyczny wygląd parku dworskiego. Jako kolektor, wykazał się talentem również w organizacji Galerii Malarstwa Polskiego w MKi.

W kolekcji muzeum znajdowały się cenne dzieła, takie jak: Józefa Pankiewicza Portret dziewczynki w czerwonej sukni, Stanisława Wyspiańskiego Skarby sezamu oraz Portret Elizy Pareńskiej, Olgi Boznańskiej Martwa natura z budzikiem, a także prace Maurycego Gottlieba, Józefa Szermentowskiego, Władysława Maleckiego, Aleksandra Gierymskiego, Witolda Wojtkiewicza, Józefa Brandta, Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i Romana Kramsztyka.

Alojzy Oborny zorganizował pierwsze w Polsce wystawy monograficzne, takie jak wystawa Władysława Maleckiego oraz prezentację Ru van Rossema (1924–2007). Jako popularyzator sztuki, był również współautorem scenariuszy do filmów edukacyjnych, takich jak Ten kolor jedno ma imię (1973) oraz Józef Szermentowski: poeta polskiego pejzażu. Organizował dziesięć edycji Ogólnopolskiego Muzealnego Przeglądu Filmów, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w promocję polskiej kultury i sztuki.

Publikacje

Alojzy Oborny jest autorem wielu znaczących publikacji, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy w zakresie muzealnictwa oraz historii lokalnej. Jego prace obejmują obszerną gamę tematów, od informatorów regionalnych po szczegółowe analizy muzealne.

• 1958: Ziemia raciborska: informator. Warszawa: SiT (wraz z Antonim Polańskim),
• 1963: Muzea okręgu kieleckiego: stan obecny – plany i zamierzenia na przyszłość. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 1: s. 9–20,
• 1965: Kronika muzealna 1964. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 3: s. 453–477,
• 1967: Kronika muzealna 1965. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 4: s. 425–463,
• 1968a: Problemy Zespołu Muzealnego w Wiślicy. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 31–53,
• 1968b: Uwagi na marginesie różnorodnych form pracy oświatowej stosowanych w ramach realizacji hasła „Muzea – Uniwersytetami Kultury”. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 133–141,
• 1968c: Nowe nabytki działu sztuki Muzeum Świętokrzyskiego. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 241–253,
• 1968c: Kronika muzealna 1967. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 357–394,
• 1968d: A może… „muzeobusy”? „Kamena” R. 35: nr 22 (403): s. 4–5,
• 1971a: Zbiory malarstwa polskiego Muzeum Świętokrzyskiego. Warszawa: „Arkady”,
• 1971b: Nowe obrazy w zbiorach Muzeum Świętokrzyskiego. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 273–291,
• 1971c: Kronika muzealna 1969. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 391–434,
• 1971d: Kronika muzealna 1970. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 435–467,
• 1972: Pałac w Pszczynie: Dzieje budowlane i artystyczne. Pszczyna,
• 1973: Kronika muzealna 1971. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 8: s. 417–472,
• 1975: Muzealnictwo kieleckie w latach 1974–1985. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 9: s. 41–54,
• 1977a: Pałac w Kielcach. Kraków: KAW,
• 1977b: Muzealnictwo w polskim filmie oświatowym. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 10: s. 437–452,
• 1977c: Kronika muzealna 1974. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 10: s. 463–511,
• 1977d: Zespół pałacowo–ogrodowy w Pszczynie. Pszczyna (wraz z Ignacym Płazakiem),
• 1980a: Kronika muzealna 1976. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 11: s. 257–308,
• 1980b: Kronika muzealna 1977. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 11: s. 309–363,
• 1982: Kronika muzealna 1978. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 12: s. 371–424,
• 1984: Kronika muzealna 1979–1982. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 13: s. 379–476 (wraz z Elżbietą Postołą i Januszem Kuczyńskim),
• 1987a: Dział Malarstwa i Rzeźby. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 14/15: 1986/1987: s. 399–420,
• 1987b: Kronika muzealna 1984. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 14/15: 1986/1987: s. 447–475,
• 1988a: Dział Malarstwa i Rzeźby. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 313–334,
• 1988b: Kronika muzealna 1985. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 377–400,
• 1988c: Kronika muzealna 1986. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 401–426,
• 1992: Nabytki artystyczne w latach 1985–1986. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 315–316,
• 2003: Kielce – historia, kultura, sztuka. Kielce: „Jedność”,
• 2009: Władysław Malecki – mistrz pejzażu. [W:] Z dziejów powiatu szydłowieckiego. Red. Przeniosło, Marek. [Kielce] – Szydłowiec: „Panzet”: s. 129–147.

Jego bogate doświadczenie oraz wiedza o muzeach i sztuce uczyniły go znaczącą postacią w tym obszarze. Prace Obornego cieszą się uznaniem zarówno wśród specjalistów, jak i miłośników kultury.

---

Oceń: Alojzy Oborny

---