Maria Koterbska

---

Życiorys

Maria Koterbska przyszła na świat jako druga z trojga dzieci w artystycznej rodzinie Władysława oraz Janiny, z domu Mierowskich. Jej debiut miał miejsce w 1949 roku podczas sylwestrowej nocy, co zainaugurowało jej niezwykle bogatą karierę. Już w latach pięćdziesiątych stała się stałym gościem na słynnych audycjach Radia Katowice pod nazwą „Melodie świata”. Program ten cieszył się olbrzymią popularnością, a jej występy były prawdziwą atrakcją. W połowie lat pięćdziesiątych, przez dwa sezony, miała okazję występować na deskach Teatru Satyryków w Krakowie. Te doświadczenia znacząco wpłynęły na jej karierę, prowadząc do zmiany repertuaru z jazzu na piosenkę aktorską, co wymagało od niej nowego podejścia do wokalu. W tym okresie zrodził się przebój „Wio koniku”, choć niestety większość nagrań z tamtych dni uległa zniszczeniu. Ich ślady można odnaleźć w Wiązance przeboju z lat pięćdziesiątych, nad którą pracowali Wojciech Młynarski oraz Tomasz Śpiewak, a która miała swoją premierę w listopadzie 1967 roku. Do współtwórców jej sukcesu zalicza się również Jerzego Harald, kompozytora i aranżera, który stworzył między innymi utwór „Brzydula i rudzielec”.

W 1956 roku Maria rozpoczęła współpracę z kabaretem literatów Wagabunda, którego była współinicjatorką. Przez całe jego istnienie występowała jako główna gwiazda. Koncertowała z kabaretem zarówno w Europie, jak i w USA, dla tamtejszej Polonii. Z tego okresu zachowały się nagrania takie jak „Bajka amurska”, „Jesteś tu” oraz „Piosenka o walcu domino”. Występowali obok niej tacy artyści jak Lidia Wysocka, Jacek Fedorowicz, Mieczysław Wojnicki, Bogumił Kobiela oraz Mieczysław Czechowicz. Na początku kierownictwa muzycznego zespołu towarzyszył jej Wiktor Kolankowski, a później Tomasz Śpiewak, z którym Maria współpracowała najdłużej.

Artystka brała również udział w licznych imprezach estradowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Jej występy obejmowały programy „Zgaduj zgadula”, „Podwieczorek przy mikrofonie” oraz inne cykliczne audycje. W 1961 roku odbyła kilkumiesięczną trasę koncertową po Związku Radzieckim, a zespół pod dyrekcją Kazimierza Rudzkiego był pierwszym polskim zespołem, który występował przed radziecką publicznością. W Rosji Maria została bardzo dobrze przyjęta. W 1963 roku zaproszono ją do udziału w III Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie, gdzie z sukcesem zaprezentowała utwór Marka Sarta do słów Jerzego Millera pt. „Odejdź smutku”, zdobywając drugą nagrodę. Występ na festiwalu był zaskakujący dla wielu, ponieważ dotychczas była znana głównie z wykonywania popularnych przebojów. Jednak w Sopocie pokazała zupełnie inne artystyczne oblicze, stając się interpretatorką bardziej wymagających piosenek.

W latach siedemdziesiątych Maria nagrała dwie płyty długogrające, wystąpiła na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, oraz brała udział w różnych programach rozrywkowych. Natomiast w latach osiemdziesiątych wielokrotnie zasiadała w jury ekstraklasy KFPP w Opolu, a w 1987 roku otrzymała Honorowe Grand Prix tego festiwalu. Uczestniczyła również w Festiwalu Piosenki Radzieckiej, który odbył się w Zielonej Górze. W końcu lat siedemdziesiątych Maria występowała razem z synem, aktorem Romanem Franklem, który był nie tylko wykonawcą, ale także twórcą ich piosenek. W 2007 roku miała zaszczyt brać udział w koncercie poświęconym Jackowi Lechowi.

Artystka zagrała w filmach „Sprawa do załatwienia” oraz „Irena do domu!”. W lutym 2013 roku w Bielsku-Białej powstała Bielska Piwnica Artystyczna, której patronuje Maria Koterbska. Jej siedziba znajduje się przy ul. 11 Listopada 46 a i ma na celu kultywowanie pamięci o artystce, organizując koncerty, spotkania oraz spektakle teatralne. W piwnicy występują zarówno młodzi artyści z Bielska-Białej, jak i uznane gwiazdy polskiej sceny muzycznej.

Śmierć

Maria Koterbska zmarła 18 stycznia 2021 roku w Bielsku-Białej, mając 96 lat. Przyczyną jej śmierci było ogólne zakażenie organizmu, które było wynikiem zmagania się piosenkarki z chorobą nowotworową.

Pogrzeb artystki miał charakter państwowy i odbył się 22 stycznia 2021 roku. Maria Koterbska została pochowana obok swojego męża na cmentarzu parafii św. Mikołaja w Bielsku-Białej, przy ul. Grunwaldzkiej.

Życie prywatne

W latach 1950-2020 Maria Koterbska była żoną Jana Frankla (1923–2020). Para doczekała się syna, który jest aktorem oraz piosenkarzem, Romanem Franklem.

Piosenki

Maria Koterbska, uznawana za jedną z najbardziej utalentowanych polskich artystek, w swoim dorobku ma wiele piosenek, które zdobyły serca publiczności. Oto lista wybranych utworów, które na stałe wpisały się w kanon polskiej muzyki rozrywkowej:

• „Asmodeusz” (muz. Bogusław Klimczuk, sł. Tadeusz Urgacz),
• „Augustowskie noce” (muz. Franciszka Leszczyńska, sł. Andrzej Tylczyński i Zbigniew Zapert),
• „Brzydula i rudzielec” (muz. Jerzy Harald, sł. Eugenia Wnukowska),
• „Chłopcy z obcych mórz” (muz. Ryszard Sielicki, sł. Andrzej Bianusz),
• „Cowboy Jackie” (muz. Adam Markiewicz, sł. Andrzej Tylczyński),
• „Deszcz” (muz. Jerzy Wasowski, sł. Jeremi Przybora),
• „Do grającej szafy grosik wrzuć” (muz. Günter Oppenheimer, sł. Mirosław Łebkowski),
• „Dziś nie wiem, kto to jest” (muz. Roman Orłow, sł. Andrzej Bianusz),
• „Hallo, hallo, hallo, hallo” (muz. Adam Markiewicz, sł. Andrzej Tylczyński),
• „Karuzela” (muz. Witold Krzemiński, sł. Ludwik Starski),
• „Klip klip, klap klap” (muz. Adam Markiewicz, sł. Andrzej Tylczyński),
• „Mój chłopiec piłkę kopie” (muz. Jerzy Harald, sł. Eugenia Wnukowska),
• „Nie mówimy, że to miłość” (muz. Camillo Bargoni, Al Stillman, sł. Jeremi Przybora),
• „Nie o mnie” (muz. Marian Radzik, sł. Marian Załucki),
• „O tak w Polskę iść” (muz. Juventino Rosas, sł. A.Bianusz),
• „Serduszko puka w rytmie cza cza” (muz. Romuald Żyliński, sł. Janusz Odrowąż-Wiśniewski),
• „Si seňor” (muz. Ryszard Sielicki, sł. Kazimierz Winkler),
• „Zakochałam się w zielonych oczach” (muz. Adam Markiewicz, sł. Andrzej Tylczyński),
• „Wrocławska piosenka” (muz. Jerzy Harald, sł. Krystyna Wnukowska), pierwotnie nagrana przez Wiktorię Zającównę. Kiedy Koterbska przyjęła do swojego repertuaru tę piosenkę, stała się ona wkrótce swoistym hymnem wrocławskich tramwajarzy.

Każdy z tych utworów pokazuje nie tylko twórczość Koterbskiej, ale także współpracę z wieloma uzdolnionymi kompozytorami i autorami tekstów, co znacząco wpłynęło na rozwój polskiej muzyki.

Dyskografia

Oto pełna lista albumów wydanych przez Marię Koterbską, ukazująca jej twórczość na przestrzeni lat.

• 1960 – Maria Koterbska śpiewa wesołe piosenki,
• 1960 – Ulubione przeboje,
• 1960 – Ulubione piosenki,
• 1967 – Nie mówmy, że to miłość,
• 1972 – Maria Koterbska,
• 1974 – Jubileusz,
• 1980 – Maria Koterbska,
• 1990 – Życie zdarza się raz,
• 2010 – 40 Piosenek Marii Koterbskiej.

Filmografia

Maria Koterbska zyskała uznanie jako artystka w wielu produkcjach filmowych. Jej talent muzyczny został zaprezentowany w różnych filmach, w których występowała jako piosenkarka, a także jako wykonawczyni utworów. Ukazując jej osiągnięcia, warto wspomnieć o następujących produkcjach:

• 1948 – Skarb (jako piosenkarka),
• 1953 – Sprawa do załatwienia (wykonawczyni piosenki),
• 1955 – Irena do domu! (jako piosenkarka).

Odznaczenia

Maria Koterbska, wybitna postać w polskiej kulturze, posiada liczne odznaczenia, które są świadectwem jej talentu oraz wkładu w sztukę.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 1999 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczony w 1979 roku,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” nadany w 2008 roku.

Publikacje o Marii Koterbskiej

W literaturze poświęconej Marii Koterbskiej jednym z istotnych dzieł jest pozycja napisana przez Romana Frankla. Książka nosi tytuł Maria Koterbska. Karuzela mojego życia i została opublikowana w 2008 roku w Warszawie przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Należy zauważyć, że publikacja nie zawiera numerów stron, co może wpływać na sposób, w jaki korzystamy z tej książki.

Upamiętnienie

– 9 kwietnia 2021 roku, na podstawie uchwały z dnia 18 marca tego samego roku, Bielskie Centrum Kultury zostało nazwane imieniem Marii Koterbskiej.

– 19 stycznia 2022 roku, tramwaj Moderus Gamma 2 (nr 3301), który należy do MPK Wrocław, zyskał imię znanej piosenkarki. Środek transportu ten ma obsługiwać przede wszystkim trasę linii 17, co jest zgodne z tekstem piosenki, w której pojawiają się nazwy lokalnych miejscowości: „…przez Sępolno, Zalesie i Krzyki…”

– 9 lipca 2022 roku, na tarasie widokowym nad jeziorem Necko w Augustowie, miało miejsce odsłonięcie rzeźby oraz multimedialnej ławeczki ku czci Marii Koterbskiej.

– 19 sierpnia 2022 roku, na budynku zlokalizowanym przy ulicy Teatralnej 26, od strony ul. Piotra Skargi we Wrocławiu, odsłonięto mural upamiętniający tę wybitną artystkę.

– 13 lipca 2024 roku, przed Teatrem Polskim w Bielsku-Białej, planowane jest odsłonięcie pomnika artystki, co będzie kolejną formą upamiętnienia jej twórczości i wkładu w kulturę.

---

Oceń: Maria Koterbska

---