Ulica Norberta Barlickiego w Bielsku-Białej

---

Historia

Początkowo, ulica Barlickiego w Bielsku-Białej znana była jako Pleßer Weg, co tłumaczy się jako Droga Pszczyńska. Pełniła ona funkcję drogi wyjazdowej w stronę północną, do miejscowości takich jak Dziedzice i Pszczyna. Na jej wczesnym odcinku można było zauważyć zabudowę przemysłową, w tym farbiarnie, takie jak te prowadzone przez Johanna Gottlieba Fritsche (numer 2, założona w 1777 roku) oraz Friedricha Patzera (numery 1-3, założona w 1818 roku).

W 1855 roku, ulica zdobyła status jedynej drogi dojazdowej do dworca kolejowego, który obecnie znany jest jako budynek administracyjny przy alejce łączącej pasaż handlowy z Parkiem Esperanto. Wraz z ulicą Wałową, stanowiła część trasy łączącej tę stację z centrum miasta, którego centralnym punktem był ówczesny plac Giełdowy (Börsenplatz, obecnie Franciszka Smolki). Droga tę nazwano Bahnstraße, co znaczy Kolejowa.

W szybkim tempie, okolica zaczęła zyskiwać wielkomiejską zabudowę w stylach historyzmu, takich jak neorenesans, neobarok oraz eklektyzm. Częściowo powstała ona w obszarze, gdzie wcześniej znajdowały się istniejące budynki z XVIII i początku XIX wieku, z których tylko jedna konstrukcja przetrwała do dziś – znajduje się przy skrzyżowaniu z ulicą 11 Listopada.

Po 1890 roku, z chwilą otwarcia nowego dworca kolejowego na północ od dotychczasowej lokalizacji (teraz Bielsko-Biała Główna), ulica Kolejowa straciła swoje znaczenie jako kluczowa arteria komunikacyjna. Zaczęła być postrzegana jako jedna z wielu ulic w obrębie centrum. Umożliwiła to nowa, dużo większa stacja, którą połączyła z centrum dzisiejsza ulica 3 Maja, znana wówczas jako Franz-Josef-Straße. Ulica ta stała się główną osią urbanistyczną nowej części Dolnego Przedmieścia, mieszczącej się po drugiej stronie linii kolejowej do Żywca w stosunku do ulicy Kolejowej.

Plac Giełdowy przestał być wówczas sercem jednego z największych bielskich przedmieść w drugiej połowie XIX wieku, a jego rolę przejął plac Smolny, znany później jako Garncarski (Töpferplatz) od 1890 roku, dzisiaj placem Bolesława Chrobrego. Mimo że Kolejowa wciąż była ulicą, w której znajdowały się hotele, to jednak z czasem parokrotnie zmieniano charakter ulicy, oraz trwał boom budowlany. Na początku XX wieku, na jej pierwszym odcinku, blisko placu Giełdowego oraz ulicy Głównej (dzisiaj 11 Listopada), zrealizowano projekt kilku secesyjnych kamienic, które wzbogaciły architektoniczny krajobraz tej części miasta.

Aż do wybuchu II wojny światowej, ulica Kolejowa, której nazwa po 1918 roku nie została zmieniona, lecz przetłumaczona z języka niemieckiego, wspólnie z równoległą Tempelstraße (po 1918 Kazimierza Wielkiego, obecnie Cechowa) stanowiła centralny punkt dzielnicy żydowskiej Bielska. W roku 1939, nieopodal miała miejsce zmiana na nazwę Brombergerstraße (Bydgoska), a następnie na Schlageterstraße (Schlagetera).

Rok 1945 przyniósł zmianę nazwy na cześć Norberta Barlickiego, która to funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W 1977 roku zburzono neorenesansową kamienicę pod numerem 7, a schody łączące ulicę Dzierżyńskiego (teraz 11 Listopada) z Lenina (dziś 3 Maja) zostały poszerzone. Schody te zyskały status ulicy i nazywano je kolejno Pasażem Lindnera, Stiegendurchgang, Pasażem Jagiellonów, a ostatecznie Przechodem Schodowym.

Pod koniec lat 90. na ulicy Barlickiego zaczęły powstawać liczne puby oraz kluby nocne, które z każdym miesiącem stawały się odniesieniem kulturowym tej ulicy. W roku 2002, na obszarze pomiędzy schodami a budynkiem pod numerem 5, zrealizowano pięciopiętrowy biurowiec w stylu postmodernistycznym, który na nowo przekształcił to miejsce, a w 2018 roku powstał kolejny biurowiec w podobnym stylu, znajdujący się naprzeciwko. W latach 2008-2009, ulica została poddana modernizacji, której celem była wymiana nawierzchni, zwężenie jezdni i zmniejszenie miejsc parkingowych, jednocześnie poszerzając chodniki oraz modernizując całą infrastrukturę podziemną. Całkowity koszt tych inwestycji, mających zmienić charakter ulicy na bardziej przypominający deptak, wyniósł 4 miliony złotych.

Latem 2009 roku rozpoczęła się przebudowa układu komunikacyjnego związana z rozbudową Galerii Sfera; skrzyżowanie ulicy Barlickiego z Wałową uległo przekształceniu w rondo.

Przebieg

Ulica Barlickiego w Bielsku-Białej ma swoje początki na placu Franciszka Smolki, gdzie krzyżuje się z ul. Wzgórze. Zachodnia część tego placu, pod względem numeracji budynków, wchodzi w skład ul. Barlickiego. Zaledwie 20 metrów w kierunku zachodnim od tego punktu znajduje się ulica Przechód, która łączy tę część z placem Chrobrego oraz ulicą 3 Maja.

W odległości 70 metrów od placu Smolki ulica Barlickiego przecina się z ulicą 11 Listopada, która stanowi główny deptak miasta i prowadzi w kierunku wschodnim. To ważne połączenie kontynuuje się na zachód poprzez Przechód Schodowy, czyli schody łączące tę ulicę z ul. 3 Maja. Odcinek od placu do skrzyżowania, w którym znajdują się ulice Barlickiego i 11 Listopada, jest najszerszy na całym biegu Barlickiego, z szerokością jezdni wynoszącą 9 metrów, co pozwala na utworzenie trzech pasów ruchu.

Po przejściu na południe od skrzyżowania z 11 Listopada, jezdnia zwęża się do 5 metrów. W zachodniej części ulicy znajduje się 31 miejsc parkingowych, które są rozmieszczone w różnorodny sposób: pięć miejsc w jednym rzędzie, cztery rzędy po sześć miejsc i jeden rząd z dwoma miejscami. Przedziałki między grupami parkingowymi tworzą placyki z ławkami, stojakami na rowery, latarniami oraz rabatami kwiatowymi, które rozszerzają zachodni chodnik. Dodatkowo, przed kamienicą numer 13 znajduje się postój taksówek.

Koniec ulicy obsługuje skrzyżowanie z ul. Wałową, oddalone o 300 metrów. W 2009 roku to skrzyżowanie zostało przekształcone w rondo, które stanowi jednocześnie skrzyżowanie Wałowej z równoległą do Barlickiego ul. Cechową. Ulica Barlickiego jest jednokierunkowa, co oznacza, że ruch samochodowy odbywa się wyłącznie od północy w kierunku południowym, od ul. Wałowej w stronę placu Smolki.

Nawierzchnia jezdni została wykonana z granitowej kostki, a chodniki z płyt granitowych zdobionych żółtym klinkierem. Miejsca parkingowe są wybrukowane czerwonym klinkierem, a placyki rozdzielające parkingi wykończono żółtym klinkierem, co przyczynia się do estetyki całej ulicy.

Zabudowa

Wzdłuż ulicy Norberta Barlickiego rozciąga się interesująca oś zabudowy, której większość stanowią neorenesansowe, neobarokowe oraz eklektyczne dwu- i trzypiętrowe kamienice, datowane od połowy XIX wieku aż do początku XX wieku. Warto zauważyć, że część z tych obiektów pełniła funkcje hotelowe w przeszłości, na przykład pod numerem 8 mieścił się hotel National, który powstał około 1870 roku. Natomiast pod numerem 15 funkcjonował hotel Grand, otwarty w 1885 roku, który zachował zadaszenie przy wejściu. Warto wspomnieć także o hotelu Langer, mieszczącym się pod numerem 20, który powstał około 1865 roku i był przeznaczony specjalnie dla żydowskiej klienteli, a później zmieniono jego nazwę na Imperial. Oba hotele, Grand i Imperial, działały aż do wybuchu II wojny światowej, a National zakończył swą działalność w 1902 roku.

Północna strona pierwszego odcinka tej ulicy w dużej mierze dekorowana jest trzypiętrowymi kamienicami, które reprezentują styl architektury secesyjnej. Pod numerem 1 znajduje się budynek z 1900 roku, który niegdyś był siedzibą Komunalnej Kasy Oszczędności i jest jedynym zrealizowanym projektem Maxa Fabianiego. Dalej, pod numerem 3, odnajdziemy kompleks mieszkalno-biurowy z 1909 roku, który został zaprojektowany przez Hansa Mayra i Theodora Mayera, a jego integralną część stanowi pasaż znany jako ulica Przechód. Kamienica pod numerem 5 wzniesiona została przez Franciszka Polaczka w 1910 roku, a pod numerem 11 znajduje się kamienica Bianki Jakobowicz, zaprojektowana przez Emanuela Rost juniora w 1911 roku, którą wyróżniają charakterystyczne motywy roślinne na elewacji budynku.

Na tle tych obiektów jawi się jednopiętrowy budynek, usytuowany na rogu ul. 11 Listopada (numer 6), który powstał jako zajazd pod koniec XVIII wieku. Obiekt ten w późniejszym okresie był własnością bielskiego burmistrza Moritza Gustava Scholza. W tej samej okolicy zauważymy neoklasyczny gmach mieszczący się pod numerem 22, zbudowany w 1923 roku dla Śląskiego Banku Przemysłowego, poprzez przebudowę dawnego hotelu Nordbahn. Hotel Nordbahn był najstarszym z tych, które istniały przy ulicy, gdyż jego działalność rozpoczęła się już w 1856 roku. Dodatkowo, przy Przechodzie Schodowym znaleźć można nowoczesne pięciopiętrowe biurowce: pod numerem 7 obiekt o nazwie Oscar z 2002 roku (po przebudowie w 2021) oraz pod numerem 9, który został wybudowany w 2018 roku. Budynki te powstały na miejscu neorenesansowej kamienicy, która została wyburzona w latach 60., umożliwiając powstanie Przechodu Schodowego.

---

Oceń: Ulica Norberta Barlickiego w Bielsku-Białej

---